Μαγειρεύοντας στην Ήπειρο, 100.000 χρόνια

Χαρακτηριστικά:

Αριθμός Διδακτικών Ωρών

7

Εφαρμόζεται διαδικτυακά

Όχι

Υλικό προγράμματος

Υλικό εργαστηρίων

Βαθμίδες

ΣΤ' Δημοτικού

17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης

Μηδενική Πείνα

Θεματική Ενότητα

Ενότητα

Δομή προγράμματος

Δομή

Υλικό προγράμματος

Υλικό εργαστηρίων

Πεδίο υλοποίησης

Εργαστήριο

Σύντομη περιγραφή του Προγράμματος

Το πρόγραμμα καλλιέργειας δεξιοτήτων με τίτλο «Μαγειρεύοντας στην Ήπειρο, 100.000 χρόνια» επιδιώκει την ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η δημιουργικότητα, η συνεργασία, η επικοινωνία και η κριτική σκέψη των μαθητών/τριών. Στη βάση των παραπάνω, συμβάλει στην εξοικείωσή τους με τους τρόπους απόκτησης και παραγωγής διατροφικών πόρων, με τα βασικά τρόφιμα καθημερινής κατανάλωσης, με τις ειδικές γεύσεις και τα φυτά που συνδέονται με τη μαγειρική, με συγκεκριμένα προϊόντα για τα οποία ήταν στην αρχαιότητα φημισμένη η περιοχή της Ηπείρου, με τους χώρους και τις συνήθειες εστίασης, καθώς και με τα σκεύη και τα αντικείμενα που σχετίζονται με τη διατροφή. Μέσω της αναγνώρισης ειδών διατροφής (όσπρια, δημητριακά, μπαχαρικά, είδη καφέ κλπ.), συνηθειών και της επαφής με αντίγραφα οστών, μαγειρικών ή τελετουργικών σκευών και αντικειμένων στον χώρο της Ηπείρου από την παλαιολιθική εποχή και την αρχαιότητα έως και τη βυζαντινή εποχή και τους οθωμανικούς χρόνους, ενισχύεται η βιωματική και πολυαισθητηριακή μάθηση των μαθητών/τριων, και η ευαισθητοποίησή τους σε θέματα άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς και αρχαιολογίας.

Τίτλοι επιμέρους Εργαστηρίων:

Δραστηριότητα 1 «Βρίσκουμε την παλαιολιθική θέση στον χάρτη» Για την υλοποίηση της συγκεκριμένης δραστηριότητας, προτείνεται οι μαθητές/τριες να χωριστούν σε τέσσερις (4) ομάδες με τα εξής ονόματα:

Ομάδα 1: Ασπροχάλικο
Ομάδα 2: Κλειδί
Ομάδα 3: Μποΐλα
Ομάδα 4:Καστρίτσα.

Τα ονόματα των ομάδων αντιστοιχούν σε παλαιολιθικές θέσεις, οι οποίες βρίσκονται πάνω στον χάρτη της Ηπείρου της ενότητας. Η ομάδα 1 θα πάρει την καρτέλα Ασπροχάλικο , η ομάδα 2 την καρτέλα Κλειδί, η ομάδα 3 την καρτέλα Μποΐλα και η ομάδα 4 την καρτέλα Καστρίτσα. Αφού διαβαστούν οι καρτέλες από την κάθε ομάδα, θα τοποθετηθούν στην αντίστοιχη θέση τους στον χάρτη. Η πέμπτη καρτέλα Κοκκινόπηλος μπορεί να τοποθετηθεί από τον/την εκπαιδευτικό στον χάρτη, αφού πρώτα διαβαστεί το περιεχόμενό της.

Σε συνδυασμό με τη Δραστηριότητα 1 μπορούν να γίνει άλλη μια δραστηριότητα:
η Δραστηριότητα 2 «Ανάβοντας τη φωτιά» ή
η Δραστηριότητα 3 «Αναζητώντας…συνδέσεις διατροφικές» ή
η Δραστηριότητα 4 «Μάντεψε το ζώο»
Δραστηριότητα 2 «Ανάβοντας τη φωτιά»
Οι μαθητές/τριες θα ανοίξουν το «Βιβλίο» της φωτιάς στο κέντρο του χώρου της δραστηριότητας, θα καθίσουν κυκλικά γύρω από τη φωτιά και θα
συζητήσουν, με τη βοήθεια των καρτελών Συνεργασία και Πυριτόλιθοι, για τον ρόλο της φωτιάς στην παλαιολιθική εποχή και σήμερα. Μετά τη συζήτηση, και με την επίβλεψη του/της εκπαιδευτικού, οι μαθητές/τριες μπορούν να δοκιμάσουν να «τρίψουν» τους πυριτόλιθους μεταξύ τους, έτσι ώστε να
μυρίσουν τη χαρακτηριστική οσμή και να παρατηρήσουν τη σπίθα που παράγεται.

Εναλλακτικά:
Δραστηριότητα 3 «Αναζητώντας…συνδέσεις διατροφικές»
Για την υλοποίηση της συγκεκριμένης δραστηριότητας, προτείνεται οι μαθητές/τριες να χωριστούν σε τέσσερις ομάδες με τα εξής ονόματα: Ομάδα
1: Ασπροχάλικο Ομάδα (αντίγραφο δοντιού – καρτέλα Χάντρα και βελόνα), Ομάδα 2: Κλειδί (αντίγραφα οστών ζώων-καρτέλες ζώων και καρπών), Ομάδα 3: Μποΐλα (αντίγραφα λίθινων εργαλείων – καρτέλες εργαλείων) Ομάδα 4: Καστρίτσα (σκόνη ώχρας – καρτέλα συντήρησης). Στις ομάδες θα μοιραστούν τα αντικείμενα της ενότητας (καρτέλες και αντιστοιχισμένα αντίγραφα) για να τα περιεργαστούν τα μέλη τους και να προσπαθήσουν μέσα από τη συνεργασία και την παρατήρηση να εντοπίσουν σχέσεις και συνδέσεις σχετικά με την προέλευση, την προετοιμασία, το μαγείρεμα και τη «συντήρηση» της τροφής.

Ομάδα 1: Ασπροχάλικο

Αυτή η ομάδα θα λάβει πρώτα το αντίγραφο δοντιού του ρινόκερου, το οποίο θα προσπαθήσει να περιγράψει και να ερμηνεύσει με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού, για να εντοπίσει σε ποιο ζώο μπορεί να ανήκει το δόντι και πώς σχετίζεται με τη διατροφή και τη ζωή των Παλαιολιθικών. Αφού ολοκληρωθεί
η παρουσίαση των ερμηνειών της ομάδας στην υπόλοιπη τάξη, ο/η εκπαιδευτικός θα εξηγήσει ότι αυτό το δόντι ανήκε σε δασόβιο ρινόκερο που
ζούσε στην Ήπειρο και πιθανόν αποτέλεσε θήραμα των ανθρώπων Νεάτερνταλ πριν από περίπου 100.000 χρόνια. Στη συνέχεια, θα δοθεί στην ίδια ομάδα η
καρτέλα Χάντρες και βελόνα, για να κατανοηθούν οι εναλλακτικές χρήσεις όλων των τμημάτων ενός θηράματος.

Ομάδα 2: Κλειδί

Αυτή η ομάδα θα λάβει πρώτα τα τρία (3) αντίγραφα οστών ζώων [δύο (2) φάλαγγες και ένα (1) μακρύ οστό μετατάρσιο ποδιού], τα οποία θα προσπαθήσει να περιγράψει και να ερμηνεύσει με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού, ώστε να εντοπίσει από ποιο μέρος του ζώου είναι αυτά τα οστά και πώς σχετίζονται με τη διατροφή και τη ζωή των Παλαιολιθικών. Αφού
ολοκληρωθεί η παρουσίαση των ερμηνειών της ομάδας στην υπόλοιπη τάξη, θα μοιραστούν οι δύο (2) καρτέλες ζώων, Ερυθρό ελάφι και Αλπικός αίγαγρος, που αντιστοιχούν με τα αντίγραφα οστών και ο/η εκπαιδευτικός θα εξηγήσει ότι οι παλαιολιθικοί άνθρωποι κάποιες φορές άνοιγαν σκόπιμα τα οστά των θηραμάτων, για να καταναλώσουν το θρεπτικό μεδούλι. Με τη βοήθεια της καρτέλας Συλλέγοντας καρπούς, η ομάδα μαζί με την υπόλοιπη τάξη θα
κατανοήσουν ότι οι παλαιολιθικοί άνθρωποι εκτός από κυνηγοί ήταν και συλλέκτες φυτικών και άλλων πόρων.

Ομάδα 3: Μποΐλα

Αυτή η ομάδα θα λάβειτα πειραματικά (σύγχρονα) λίθινα εργαλεία μαζί με την ομώνυμη καρτέλα τους και το αντίγραφο της αιχμής δόρατος, τα οποία θα προσπαθήσει να περιγράψει και να ερμηνεύσει με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού, ώστε να εντοπίσει τη χρήση τους και τη σχέση τους με τη διατροφή και τη ζωή των Παλαιολιθικών. Στη συνέχεια, θα μοιραστούν στην ομάδα οι καρτέλες με τα λίθινα εργαλεία (Χειροπέλεκυς, Αιχμές για βέλη τόξου ή μικρού ακοντίου, Γλυφίδα, Ξέστρα), οι οποίες θα παρουσιαστούν στην υπόλοιπη τάξη μαζί με τις ερμηνείες της ομάδας για τα αντίγραφα.

Ομάδα 4: Καστρίτσα

Αυτή η ομάδα θα λάβει πρώτα το βαζάκι με την ώχρα και θα προσπαθήσει να περιγράψει και να ερμηνεύσει το περιεχόμενό του με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού. Στη συνέχεια, θα δοθεί στην ομάδα η  καρτέλα Σβόλοι ώχρας, όπου εξηγείται τι είναι η ώχρα και πώς πιθανόν σχετίζεται με τη διατροφή των
Παλαιολιθικών ανθρώπων.

Εναλλακτικά/ή :

Δραστηριότητα 4 «Μάντεψε το ζώο»

Για το παιχνίδι, η τάξη θα χωριστεί σε δύο (2) ομάδες. Κάθε μία θα καθίσει σε σχήμα κύκλου και θα παίζει εναλλάξ. Ο/Η εκπαιδευτικός θα συντονίζει το παιχνίδι, δίνοντας την καρτέλα του ζώου στον/στην διαγωνιζόμενο/η να την κρατάει πάνω από το κεφάλι του/της καθ’ όλη τη χρονική διάρκεια που του/της αναλογεί, για να μαντέψει το ζώο. Συγκεκριμένα, ο/η διαγωνιζόμενος/η θα έχει ένα με δύο (1-2) λεπτά, για να μαντέψει το ζώο που του/της έχει δοθεί κάνοντας ερωτήσεις στην υπόλοιπη ομάδα σχετικά με αυτό (π.χ. έχει κέρατα; ζει στο νερό; είναι σαρκοφάγο;). Η υπόλοιπη ομάδα θα πρέπει να απαντά με ΝΑΙ ή ΟΧΙ μέχρι να βρεθεί το ζώο και να συνεχίσει ο/η διαγωνιζόμενος της άλλης
ομάδας.

Νικητήρια ομάδα θα είναι αυτή που στο τέλος θα έχει βρει τα περισσότερα ζώα.

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα:

Sed ut perspiciatis unde omnis iste natus error sit voluptatem accusantium doloremque laudantium, totam rem aperiam, eaque ipsa quae ab illo inventore veritatis et quasi architecto beatae vitae dicta sunt explicabo. Nemo enim ipsam voluptatem quia voluptas sit aspernatur aut odit aut fugit, sed quia consequuntur magni dolores eos qui ratione voluptatem sequi nesciunt. Neque porro quisquam est, qui dolorem ipsum quia dolor sit amet, consectetur, adipisci velit, sed quia non numquam eius modi tempora incidunt ut labore et dolore magnam aliquam quaerat voluptatem. Ut enim ad minima veniam, quis nostrum exercitationem ullam corporis suscipit laboriosam, nisi ut aliquid ex ea commodi consequatur? Quis autem vel eum iure reprehenderit qui in ea voluptate velit esse quam nihil molestiae consequatur, vel illum qui dolorem eum fugiat quo voluptas nulla pariatur?

Φάσεις υλοποίησης:

Sed ut perspiciatis unde omnis iste natus error sit voluptatem accusantium doloremque laudantium, totam rem aperiam, eaque ipsa quae ab illo inventore veritatis et quasi architecto beatae vitae dicta sunt explicabo. Nemo enim ipsam voluptatem quia voluptas sit aspernatur aut odit aut fugit, sed quia consequuntur magni dolores eos qui ratione voluptatem sequi nesciunt. Neque porro quisquam est, qui dolorem ipsum quia dolor sit amet, consectetur, adipisci velit, sed quia non numquam eius modi tempora incidunt ut labore et dolore magnam aliquam quaerat voluptatem. Ut enim ad minima veniam, quis nostrum exercitationem ullam corporis suscipit laboriosam, nisi ut aliquid ex ea commodi consequatur? Quis autem vel eum iure reprehenderit qui in ea voluptate velit esse quam nihil molestiae consequatur, vel illum qui dolorem eum fugiat quo voluptas nulla pariatur?