Εργαστήρια Δεξιοτήτων

Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ - Κοινωνική Συναίσθηση και Ευθύνη
  • Συμπερίληψη: Αλληλοσεβασμός, διαφορετικότητα

Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης Προγράμματος Δράσης

Αριθμός Εργαστηρίων:

7

Αριθμός Διδακτικών Ωρών:

7

Cin(e)περίληψη στην Tάξη

Δεξιότητες Στόχευσης

Δεξιότητες Κοινωνικής Ζωής
  • ανθεκτικότητα
  • αυτομέριμνα
  • ενσυναίσθηση
  • ευαισθησία
  • κοινωνική
  • πολιτειότητα
  • προσαρμοστικότητα
  • υπευθυνότητα
Δεξιότητες της τεχνολογίας, της μηχανικής και της επιστήμης
  • γραμματισμός στα μέσα
  • δεξιότητες δημιουργίας και διαμοιρασμού ψηφιακών δημιουργημάτων
  • δεξιότητες μοντελισμού και προσομοίωσης
  • πληροφορικός γραμματισμός
  • ρομποτική-επιστημονική/υπολογιστική σκέψη
  • τεχνολογικός γραμματισμός
  • ψηφιακός γραμματισμός
Ψηφιακή μάθηση 21ου αιώνα (4cs σε ψηφιακό περιβάλλον)
  • συνδυαστικές δεξιότητες ψηφιακής τεχνολογίας, επικοινωνίας και συνεργασίας.
  • ψηφιακή επικοινωνία
  • ψηφιακή κριτική σκέψη
  • ψηφιακή συνεργασία

Σύντομη περιγραφή

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δραστηριότητες με βάση την ταινία «Ένα σχολείο, δύο κόσμοι» που έχει θέμα τη συνεκπαίδευση μιας κωφής μαθήτριας στο σχολείο ενός χωριού των Χανίων.

Αποσκοπεί στην καλλιέργεια ενσυναίσθησης και αποδοχής, στην ευαισθητοποίηση για την αναπηρία, στην εκπαιδευτική και στην κοινωνική συμπερίληψη, αλλά και στην προώθηση του ψηφιακού και κινηματογραφικού γραμματισμού μαθητών/-τριών με ή χωρίς αισθητηριακές αναπηρίες.

Mετά την παρακολούθηση της ταινίας, χωρίς ή με εργαλεία προσβασιμότητας (υπότιτλους για κωφούς/-ές ή βαρήκοους/-ες, με ακουστική περιγραφή), οι εκπαιδευτικοί υλοποιούν όσες από τις προτεινόμενες δραστηριότητες ανταποκρίνονται στα δεδομένα της τάξης, στα ενδιαφέροντα των μαθητών/-τριών, στους παιδαγωγικούς στόχους κλπ.

Το Εκπαιδευτικό Υλικό:

α) χωρίζεται σε ενότητες δραστηριοτήτων: εμψύχωσης και προετοιμασίας πριν την ταινία, κατανόησης/κινηματογραφικής παιδείας, ευαισθητοποίησης, έκφρασης απόψεων και συναισθημάτων, ενσυναίσθησης με τα παιδιά που αντιμετωπίζουν οπτική ή ακουστική ανεπάρκεια ως προς την κοινωνική, σχολική και κινηματογραφική τους εμπειρία, εξοικείωσης με εργαλεία οπτικοακουστικής προσβασιμότητας,

β) περιλαμβάνει πολυτροπικές και διαφοροποιημένες ασκήσεις (δημιουργικής γραφής, προφορικής έκφρασης/αφήγησης, παρατήρησης, εικαστικής δημιουργίας, συζήτησης, προσομοίωσης, κινητικές, μουσικές) εστιασμένες στη θεματική της ταινίας και είναι κατάλληλα διαβαθμισμένες, ώστε να καλύπτονται οι γνωστικές και μαθησιακές ανάγκες και δυνατότητες των μαθητών/-τριών,

γ) καλύπτει διάφορα θεματικά και επιστημονικά πεδία: Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία. Αισθητική Αγωγή, Οπτικοακουστική Έκφραση, Πληροφορική, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή κ.ά.

Τίτλοι επιμέρους εργαστηρίων

1. Προετοιμαζόμαστε για την παρακολούθηση της ταινίας
  • Ξεκινάμε με ένα από τα προτεινόμενα στον εκπαιδευτικό φάκελο (σελ.32-34) παιχνίδια προθέρμανσης και ενεργοποίησης, για να ενεργοποιήσουμε τη δυναμική της ομάδας, να διευκολύνουμε την επικοινωνία και τη συνεργασία, να ενισχύσουμε την ισότιμη συμμετοχή και τη συναισθηματική εμπλοκή των παιδιών στη διαδικασία: Καθρέφτες.
  • Συζητάμε με τα παιδιά για τη σχέση τους με τις ταινίες σε κινηματογράφο, τηλεόραση, διαδίκτυο.
  • Περιγράφουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ντοκιμαντέρ, τις διαφορές τους από τις ταινίες μυθοπλασίας.
  • Μιλάμε για τη σημασία της κινηματογραφικής παιδείας και της χρήσης του κινηματογράφου στο σχολείο.
  • Μοιραζόμαστε σκέψεις για την αναπηρία γενικότερα, αλλά και ειδικότερα για τα άτομα με ακουστικές ή οπτικές δυσκολίες.
  • Παρουσιάζουμε τη νοηματική γλώσσα και τη γραφή
  • Αναφερόμαστε στην κοινωνική στάση απέναντι στα άτομα με αναπηρία και πιο συγκεκριμένα στις βασικές αρχές συμπερίληψης στο σχολείο και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
  • Στο κλείσιμο του εργαστηρίου, επιλέγουμε μία από τις προτεινόμενες στον εκπαιδευτικό φάκελο (σελ.35-37) δραστηριότητες αξιολόγησης και ανασκόπησης, για να ανταλλάξουμε αντιδράσεις, σκέψεις και παρατηρήσεις, να μοιραστούμε εμπειρίες, να αναστοχαστούμε: Το σακίδιο.
2. Ανακαλύπτουμε την ταινία
  • Ξεκινάμε με ένα από τα προτεινόμενα στον εκπαιδευτικό φάκελο παιχνίδια προθέρμανσης και ενεργοποίησης: Βουβό ημερολόγιο.
  • Παρακολουθούμε την ταινία Ένα σχολείο δύο κόσμοι στην αρχική της εκδοχή
  • Ζητάμε από τα παιδιά να εκφράσουν τις πρώτες εντυπώσεις τους.
  • Μοιραζόμαστε απόψεις, προβληματισμούς. Δίνουμε διευκρινίσεις σε απορίες.
  • Αναζητούμε το κεντρικό θέμα (ή τα θέματα) της ταινίας, τον σκοπό της δημιουργίας της, τους κεντρικούς ή δευτερεύοντες χαρακτήρες. Προτρέπουμε να περιγράψουν γραπτά ή προφορικά τους χαρακτήρες.
  • Αναζητούμε στοιχεία στην ταινία που να φανερώνουν τον χρόνο και τον χώρο στον οποίο εκτυλίσσεται η ταινία.
  • Συζητάμε τον τίτλο. Προτρέπουμε τα παιδιά να σκεφτούν εναλλακτικούς τίτλους, να τους παρουσιάσουν και να εξηγήσουν την επιλογή τους.
  • Προτείνουμε να ζωγραφίσουν μια σκηνή από την ταινία, την οποία θυμούνται ή φαντάζονται.
  • Συζητάμε τις σκηνές που τους έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση. Καλούμε να τις αποδώσουν ως «παγωμένες εικόνες».
  • Για να διερευνήσουμε την κατανόηση της ταινίας παίζουμε ένα διασκεδαστικό quiz.

Στο κλείσιμο του εργαστηρίου, επιλέγουμε μία από τις προτεινόμενες, στον εκπαιδευτικό φάκελο, δραστηριότητες αξιολόγησης και ανασκόπησης: Ομαδικός πίνακας ανακοινώσεων.

3. Ανακαλύπτουμε την ταινία (συνέχεια)
  • Ξεκινάμε με ένα από τα προτεινόμενα στον εκπαιδευτικό φάκελο παιχνίδια προθέρμανσης και ενεργοποίησης: Είμαι και χαιρετισμός.
  • Συζητάμε για το αν η ταινία ανταποκρίνεται στον ορισμό και την περιγραφή του ντοκιμαντέρ. Βοηθητικά επαναλαμβάνουμε κάποιες σκηνές από την ταινία.
  • Συζητάμε για τους τρόπους κινηματογράφησης στα ντοκιμαντέρ: α. όταν τα πρόσωπα αφηγούνται ή σχολιάζουν κοιτώντας την κάμερα, β. όταν παρακολουθούμε αποσπάσματα από τη ζωή των προσώπων. Δείχνουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα. Αναρωτιόμαστε για τη σημασία και τη λειτουργία των δύο κινηματογραφικών πρακτικών.
  • Μιλάμε για το μοντάζ, για τον τρόπο σύνδεσης των πλάνων μιας ταινίας και για το πως το μοντάζ καθορίζει την αφηγηματική ροή, την νοηματική συνοχή και τον ρυθμό της. Προβάλλουμε τυχαία ένα λεπτό από τη δράση της ταινίας και μετράμε μαζί με τα παιδιά πόσα πλάνα έχουν χωρέσει και έχουν ενωθεί μεταξύ τους.
  • Δείχνουμε στα παιδιά αφίσες από παιδικές ταινίες μυθοπλασίας ή ντοκιμαντέρ και τους αναθέτουμε να φτιάξουν, ατομικά ή σε ομάδα, τη δική τους αφίσα για την ταινία, με ζωγραφική, κολάζ ή ψηφιακά μέσα.
  • Προτρέπουμε τα παιδιά να αναζητήσουν μελωδίες ή τραγούδια που κατά τη γνώμη τους θα ταίριαζαν εξίσου για μουσική υπόκρουση μιας σκηνής της ταινίας.
  • Στο κλείσιμο του εργαστηρίου, επιλέγουμε μία από τις προτεινόμενες, στον εκπαιδευτικό φάκελο, δραστηριότητες αξιολόγησης και ανασκόπησης: Συλλογική σύνοψη.
4. Εκφράζουμε σκέψεις και συναισθήματα
  • Ξεκινάμε με ένα από τα προτεινόμενα στον εκπαιδευτικό φάκελο παιχνίδια προθέρμανσης και ενεργοποίησης: Να αλλάξει θέση όποιος…
  • Ζητάμε από τα παιδιά να παρατηρήσουν τον χώρο του σχολείου και της τάξης στο έργο. Δείχνουμε τις σχετικές σκηνές. Τι κοινό και τι διαφορετικό βρίσκουν με το δικό τους σχολείο; Είδαν κάτι που θα ήθελαν να υπάρχει και στη δική τους τάξη;
  • Υπογραμμίζουμε στα παιδιά το γεγονός πως οι μαθητές/-τριες στην ταινία στηρίζουν και βοηθούν ο/η ένας/μια τον/την άλλο/-η. Δείχνουμε τις σχετικές σκηνές. Προτρέπουμε να δημιουργηθούν ομάδες αλληλοβοήθειας στην τάξη.
  • Συζητάμε για την αξία της αλληλεγγύης μέσα και έξω από το σχολείο.
  • Για την ενίσχυση της έκφρασης, της συνεργασίας και της ενότητας της ομάδας, μπορούμε να οργανώσουμε τακτικές συζητήσεις όπου τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να μοιραστούν απόψεις, συναισθήματα, επιθυμίες. Εναλλακτικά, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα κουτί όπου τα παιδιά θα μπορούν να ρίχνουν επώνυμα ή ανώνυμα σημειώματα με όσα θα ήθελαν να πουν. Συζητάμε τα  σημειώματα κάθε εβδομάδα.
  • Σε αναλογία με την περίπτωση της κωφής μαθήτριας, αν υπάρχουν στην τάξη παιδιά από άλλη χώρα, με διαφορετική μητρική γλώσσα, που ίσως δεν έχουν μάθει ακόμα καλά Ελληνικά, μπορούμε να οργανώσουμε με τους υπόλοιπους μαθητές ένα πρόγραμμα ενίσχυσης της γνώσης και της χρήσης των Ελληνικών μέσα από τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση στην τάξη και στο διάλειμμα, ενισχύοντας και τις σχέσεις τους, όπως γίνεται στην ταινία.
  • Στο κλείσιμο του εργαστηρίου, επιλέγουμε μία από τις προτεινόμενες, στον εκπαιδευτικό φάκελο, δραστηριότητες αξιολόγησης και ανασκόπησης: Τοποθετηθείτε
5. Μπαίνουμε στη θέση των άλλων
  • Ξεκινάμε με ένα από τα προτεινόμενα στον εκπαιδευτικό φάκελο παιχνίδια προθέρμανσης και ενεργοποίησης: Το σήμα που ταξιδεύει.
  • Ένιωσαν οι μαθητές και οι μαθήτριες πιο κοντά ή ταυτίστηκαν με κάποιο από τα παιδιά που παρουσιάζονται στην ταινία; Πώς εξηγούν αυτό το συναίσθημα;
  • Πώς φαντάζονται τη ζωή της κωφής μαθήτριας στο σπίτι και στις υπόλοιπες κοινωνικές δραστηριότητες; Ποιες πιστεύουν ότι είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με προβλήματα ακοής στο σχολείο, στο σπίτι, στη μετακίνηση, στο παιχνίδι;
  • Ακολουθώντας το παράδειγμα της δασκάλας και δείχνοντας τις σχετικές σκηνές υποδεικνύουμε στα παιδιά να προφέρουν γράμματα ή λέξεις πιάνοντας ελαφρά το λαιμό τους έτσι ώστε να νιώσουν την ξεχωριστή δόνηση των ήχων.
  • Παίζουμε ένα παιχνίδι χειλεανάγνωσης. Με «καθαρές» κινήσεις των χειλιών εκφέρουμε λέξεις χωρίς ήχο και τα παιδιά προσπαθούν να αναγνωρίσουν τη λέξη. Δοκιμάζουμε με τα παιδιά τους τρόπους εκφοράς των χειλικών, συριστικών και οδοντικών φθόγγων, έτσι ώστε να αντιληφθούν την απτή, σωματική διάσταση της ομιλίας.
  • Προτρέπουμε να αναπαραστήσουν με τα χέρια τους στη νοηματική τη γάτα, το σκυλί και το σαλιγκάρι όπως τα παιδιά στην ταινία (δείχνοντας τη σκηνή) ή να φανταστούν πως θα μπορούσαν να αναπαρασταθούν άλλα ζώα: π.χ. λιοντάρι, πίθηκος, ελάφι.
  • Παρακολουθούμε ξανά την τελευταία σκηνή και παρακινούμε τα παιδιά να βρουν κι εκείνα μια κίνηση που αντιπροσωπεύει τον εαυτό τους και να παρουσιάσουν το όνομά τους στη νοηματική.
  • Ρωτάμε τα παιδιά αν πιστεύουν ότι στο σχολείο μας επικρατεί το πνεύμα της συμπερίληψης. Στη συνέχεια, τους προτείνουμε να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο που βρίσκεται στο Παράρτημα του εκπαιδευτικού φάκελου. Αφού επεξεργαστούμε τις απαντήσεις τους σε επόμενη συνάντηση παρουσιάζουμε τον δείκτη συμπερίληψης του σχολείου μας, όπως προκύπτει από τις γνώμες των παιδιών και εξετάζουμε όλοι μαζί τι θα μπορούσε να γίνει για να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο.
  • Στο κλείσιμο του εργαστηρίου, επιλέγουμε μία από τις προτεινόμενες, στον εκπαιδευτικό φάκελο, δραστηριότητες αξιολόγησης και ανασκόπησης: Με μια μπάλα.
6. Παρακολουθούμε την ταινία με υπότιτλους
  • Ξεκινάμε με ένα από τα προτεινόμενα στον εκπαιδευτικό φάκελο παιχνίδια προθέρμανσης και ενεργοποίησης: Ποιοι είμαι.
  • Προβάλλουμε την ταινία ή σκηνές της χωρίς ήχο με τους υπότιτλους για κωφούς ή βαρήκοους, έτσι ώστε τα παιδιά να βιώσουν πώς τα άτομα με προβλήματα ακοής παρακολουθούν μια ταινία.
  • Πριν την προβολή μιλάμε στα παιδιά για την πρώτη περίοδο του βωβού κινηματογράφου, όταν δεν υπήρχε ήχος, αλλά οι θεατές παρακολουθούσαν με τη βοήθεια υποτίτλων τους διαλόγους και την αφήγηση της δράσης. Καλό είναι να τους δείξουμε κάποια αποσπάσματα ταινιών από αυτή την περίοδο. Με αυτόν τον τρόπο θα τους βοηθήσουμε να συνειδητοποιήσουν ότι η βωβή ταινία αποτελεί μια βασική πτυχή της ιστορίας και της λειτουργίας του κινηματογράφου.
  • Μετά την προβολή:
    • Συζητάμε τις εντυπώσεις τους και τα καλούμε να συγκρίνουν την εμπειρία με την παρακολούθηση μιας ταινίας με ήχο.
    • Διέκριναν διαφορές ανάμεσα στους υπότιτλους για άτομα με προβλήματα ακοής και στους συνηθισμένους υπότιτλους;
    • Τους ήταν δύσκολο να παρακολουθούν ταυτόχρονα την ταινία και τους υποτίτλους;
    • Κατάλαβαν ότι τα διαφορετικά χρώματα στα γράμματα αντιστοιχούν σε λόγια διαφορετικών προσώπων;
    • Μήπως η φαντασία τους δημιουργούσε αυτόματα ήχους;
    • Πώς τους φάνηκε η αναπαράσταση του κόσμου και της ζωής χωρίς ήχο;
    • Προβάλλουμε βίντεο με κωφούς/-ές τη στιγμή που ακούν για πρώτη φορά μετά από χειρουργική επέμβαση ή με τη χρήση ειδικών ακουστικών. Κατανοούμε την αντίδρασή τους;
    • Επιλέγουμε μια σκηνή από μια ταινία και δημιουργούμε με τα παιδιά να δημιουργήσουμε μαζί υπότιτλους για άτομα με προβλήματα ακοής.
  • Στο κλείσιμο του εργαστηρίου, επιλέγουμε μία από τις προτεινόμενες, στον εκπαιδευτικό φάκελο, δραστηριότητες αξιολόγησης και ανασκόπησης: Χάρτης ενσυναίσθησης.
7. Παρακολουθούμε την ταινία με ακουστική περιγραφή
  • Ξεκινάμε με ένα από τα προτεινόμενα στον εκπαιδευτικό φάκελο παιχνίδια προθέρμανσης και ενεργοποίησης: Συλλογικά πορτρέτα.
  • Παρακολουθούμε την ταινία ή κάποιες σκηνές με ακουστική περιγραφή έχοντας τα μάτια καλυμμένα. Πριν την προβολή, μπορούμε να αναφερθούμε στις ραδιοφωνικές εκδοχές κινηματογραφικών και θεατρικών έργων, οι οποίες παλαιότερα είχαν γνωρίσει μεγάλη απήχηση και στη χώρα μας. Με αυτόν τον τρόπο θα βοηθήσουμε τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν ότι ο κινηματογράφος – όπως και το θέατρο– μπορεί να λειτουργήσει και αποκλειστικά με την ηχητική του διάσταση.
  • Μετά την προβολή:
    • Συζητάμε για τις εντυπώσεις τους και καλούμε τα παιδιά να συγκρίνουν την εμπειρία με την παρακολούθηση μιας ταινίας με εικόνα.
    • Τους ήταν δύσκολο να είναι προσηλωμένα στην περιγραφή και στους ήχους της ταινίας; Υπήρχαν πράγματα που δεν κατάλαβαν; Ένιωσαν ποτέ ότι χρειαζόντουσαν περισσότερες πληροφορίες;
  • Μήπως η φαντασία τους δημιουργούσε αυτόματα εικόνες; Πότε συνέβη αυτό;
  • Πώς τους φάνηκε η αναπαράσταση του κόσμου και της ζωής χωρίς εικόνα;
  • Παρουσιάζουμε τoν κώδικα γραφής και ανάγνωσης.
  • Ποιες πιστεύουν ότι είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με προβλήματα όρασης στο σχολείο, στο σπίτι, στη μετακίνηση, στο παιχνίδι; Τι πρέπει να προσέχουν; Τι θα μπορούσε να γίνει για να μειωθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν;
  • Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να αντιληφθούν καλύτερα την αναγκαιότητα και τη λειτουργία της προσβασιμότητας και να διευρύνουμε τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους στην Ψηφιακή και Κινηματογραφική Παιδεία δημιουργούμε μαζί τους ακουστική περιγραφή για επιλεγμένες σκηνές από ταινίες.
  • Στο κλείσιμο του εργαστηρίου, επιλέγουμε μία από τις προτεινόμενες, στον εκπαιδευτικό φάκελο, δραστηριότητες αξιολόγησης και ανασκόπησης: Το σακίδιο.

Εκπαιδευτικό υλικό