Με επίκεντρο τα ιστορικά πρόσωπα και τα γεγονότα διαρθρώνεται η δράση τοπικής ιστορίας, μέσα από την οποία οι μαθητές/τριες ερευνούν τα ιστορικά στοιχεία της πόλης, κατανοούν το παρελθόν και διατυπώνουν προτάσεις για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μέσω των πηγών, των ιστορικών τοποσήμων, των μνημείων, των γραπτών μαρτυριών και της τέχνης δίδεται η δυνατότητα στους/στις μαθητές/τριες της Γ΄ Γυμνασίου για αποκωδικοποίηση των κοινωνικών-πολιτικών-οικονομικών συνθηκών, για προβληματισμό, για άσκηση της κριτικής και δημιουργικής σκέψης. Ιδίως μέσω του προγράμματος οι μαθητές/τριες ασκούνται στον ρόλο του ενεργού πολίτη, καθώς παρεμβαίνουν για την αλλαγή της όψης της πόλης και της λειτουργίας της. Πρόσθετα, η ίδια διάρθρωση της δράσης μπορεί να αξιοποιηθεί και σε άλλες περιπτώσεις πόλεων με ιστορικό ενδιαφέρον.
Σύνδεση με:
1. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Ιστορίας και Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Ιστορίας (ΦΕΚ 303 /Β΄/13-03-2003)
2. Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΥΑ υπ. αριθμ. 130372/ΓΔ4 (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024).
Οι μαθητές/τριες αναμένεται να:
γνωρίσουν τα πρόσωπα και τα γεγονότα κατά την Ορλωφική περίοδο καθώς και κατά την ελληνική επανάσταση στην Καλαμάτα και τη Μεσσηνία,
συνειδητοποιήσουν τον ρόλο των παραγόντων του χώρου και του χρόνου, αλλά και τον ειδικό ρόλο που διαδραματίζουν οι εκάστοτε πρωταγωνιστές των γεγονότων,
εξοικειωθούν με τη διαδικασία της διερεύνησης και αξιολόγησης ιστορικών πηγών και να αντλήσουν από αυτές πληροφορίες χρήσιμες για την κατανόηση και ερμηνεία του ιστορικού γίγνεσθαι,
εξετάσουν από διαφορετικές οπτικές γωνίες την αξία ενός ιστορικού γεγονότος,
αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στη σπουδή του παρελθόντος ως παράγοντα απόκτησης αυτογνωσίας και κατανόησης της κοινωνίας,
καταθέσουν ολοκληρωμένες προτάσεις προς αρμόδιους φορείς για την προβολή της ιστορικής ταυτότητας της πόλης.
Ιδεοθύελλα μέσω της ερώτησης για τις γνώσεις-εμπειρίες των μαθητών/τριών για την έναρξη της ελληνικής επανάστασης στην πόλη της Καλαμάτας.
Προβολή βίντεο στη σχολική τάξη για την ελληνική επανάσταση του 1821 («Καλαμάτα 1821: Δρόμοι Ελευθερίας» https://kalamatadromoieleftherias.gr/anemos-eleftherias/ ) και καταγραφή των σημαντικών ιστορικών στιγμών.
Επιλογή θέματος μετά από συλλογική διαβούλευση και ανταλλαγή ιδεών.
Το ερώτημα που κυριαρχεί είναι: «Τι γνωρίζετε και τι θα θέλατε να μάθετε για την ιστορία της πόλεως της Καλαμάτας στην Επανάσταση του ΄21;»
Σχεδιασμός ενεργειών:
Επαφή με φορείς, όπως ο Δήμος Καλαμάτας και το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Επίσκεψη σε ιστοσελίδες ιστορικού ενδιαφέροντος, όπως αρχεία τοπικών εφημερίδων.
Συγκέντρωση ιστορικού και εικαστικού υλικού από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές.
Προγραμματισμός επισκέψεων σε μουσεία, ιστορικά τοπόσημα και μνημεία.
Προετοιμασία εξοπλισμού (τάμπλετ, διαδραστικός πίνακας, κινητά τηλέφωνα για συνεντεύξεις και φωτογραφίες).
Χωρισμός σε τέσσερις ομάδες – Ο χωρισμός σε ομάδες των πέντε μαθητών/τριών πραγματοποιείται με τυχαίο τρόπο, ώστε η σύνθεση να είναι ανομοιογενής και να βοηθηθούν όλα τα μέλη, είτε είναι αρχάριοι είτε προχωρημένοι, με ανάλογη διαμοίραση ρόλων όπως ο/η συντονιστής/τρια (καταμερισμός ευθυνών και τήρηση χρονικής διάρκειας δράσεων), ο/η γραμματέας (καταγραφή στοιχείων και χειρισμός υπολογιστή), ο/η ερευνητής/τρια (εύρεση πληροφοριών και σύγκριση δεδομένων), ο/η συγγραφέας (σύνθεση των ευρημάτων), ο/η παρουσιαστής/τρια (σύνταξη τελικής μορφής της πρότασης και παρουσίαση).
Η πρώτη ομάδα εξετάζει την επανάσταση των Ορλωφικών στην Καλαμάτα και τη Μεσσηνία.
Η δεύτερη ομάδα μελετά την προσωπικότητα του Νικήτα Σταματελόπουλου.
Η τρίτη ομάδα εξερευνά τις μάχες Χορηγόσκαλας-Δηρού καθώς και τη συμμετοχή των γυναικών στην επαναστατημένη Μεσσηνία.
Η τέταρτη ομάδα κάνει επισκόπηση της μάχης της Βέργας και αναζητά τη σημασία της στον επαναστατικό αγώνα.
Τα Φύλλα εργασίας εκπονούνται από τον/την εκπαιδευτικό της τάξης με σκοπό να προσανατολίσουν τις ομάδες σε συγκεκριμένες δραστηριότητες σχετικές με το θέμα που έχουν αναλάβει.
1η ομάδα: Επισκεφτείτε τα ΓΑΚ Μεσσηνίας και αφού συλλέξετε το σχετικό υλικό (Πύργος Παναγιώτη Μπενάκη και Λεύκωμα «Καλαμάτα 1830-1940») να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις: α) Που ευρισκόταν ο Πύργος και τι απόμεινε στην πόλη από την αρχοντική οικογένεια Μπενάκη, β) Ποιες πληροφορίες έχουμε για την επαναστατική δράση του Μπενάκη; γ) Πως ξεκίνησε η επανάσταση των Ορλωφικών στη Μεσσηνία;
2η ομάδα: Επισκεφτείτε τη Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας και αφού μελετήσετε τις γραπτές πηγές, να σκιαγραφήσετε σε μία παράγραφο 250 λέξεων τις αρετές του αγωνιστή μέσω των λόγων και των ιστοριών που αναφέρονται στο όνομά του. Επιπλέον να συγκεντρώσετε τις εικαστικές αναπαραστάσεις Ελλήνων και ξένων ζωγράφων που δημιουργήθηκαν από θαυμασμό στον ήρωα.
3η ομάδα: Επισκεφτείτε το Ψηφιακό μουσείο «Καλαμάτα 1821» (ιστορικό Δημαρχείο Καλαμάτας) και αφού παρακολουθήσετε τις μάχες του 1826 στη Μεσσηνία, να καταγράψετε τη συμβολή των γυναικών στην υπόθεση της επανάστασης.
4η ομάδα: Επισκεφτείτε το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Καλαμάτας καθώς και τις περιοχές λίγο έξω από την Καλαμάτα (Αγιασώ – Βέργα). Αφού περιεργαστείτε τα μνημεία, βάσει των ιστορικών πληροφοριών να επιχειρηματολογήσετε για τη σπουδαιότητα της μάχης ή/και των μαχών του 1826.
Κάθε ομάδα παρουσιάζει στην ολομέλεια τα ευρήματά της και συντίθεται σταδιακά η συνολική εικόνα του εννοιολογικού χάρτη, των προσώπων και των γεγονότων της ενότητας. Κάθε ομάδα ενθαρρύνεται να παρουσιάσει την εργασία με διαφορετικό τρόπο: με ιστορική αφήγηση-διαφάνειες-οδοιπορικό-καλλιτεχνικό έργο-δραματοποίηση.Τα ευρήματα και οι παρουσιάσεις των ομάδων ενσωματώνονται σε φάκελο και αποστέλλονται μαζί με συγκεκριμένες προτάσεις προς τον Δήμο Καλαμάτας και την Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας. Οι προτάσεις μπορεί να αφορούν την τοποθέτηση QR code με πληροφορίες στα σημαντικά ιστορικά τοπόσημα, όπως και την ανάρτηση πινακίδων ιστορικού περιεχομένου. Επιπλέον μπορεί να σχεδιαστούν ιστορικές πολιτιστικές διαδρομές μέσα στην πόλη και να αναλαμβάνουν μαθητές/τριες από το σχολείο να ξεναγούν μαθητές/τριες άλλων σχολείων.
Το παραγόμενο αποτέλεσμα μπορεί να αποτελέσει ολοκληρωμένη ενότητα που θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου, με τη μορφή που θα αποφασίσει η ολομέλεια.
Διοργάνωση εκδήλωσης στο αμφιθέατρο του σχολείου για τους-τις συμμαθητές-τριες του σχολείου, τους γονείς και το ευρύτερο κοινό.
Ακολουθεί αναστοχασμός και συζήτηση μεταξύ των μαθητών/τριών για να αναλύσουν δυσκολίες – λύσεις, να προβληματιστούν με την κοινή ή διαφορετική μεθοδολογία, να δημιουργήσουν με πρωτοτυπία τις παρουσιάσεις των μελών των ομάδων, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους κατά την πορεία της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Καταγράφονται εντυπώσεις και προτείνονται μελλοντικές δράσεις-συνεργασίες. Επιπλέον δίνεται ατομικό ερωτηματολόγιο προς μαθητές/τριες του προγράμματος και ζητούνται οι σκέψεις και οι προτάσεις τους για βελτίωση της δράσης, όπως και συγκρίνονται οι γνώμες τους πριν και μετά από το πρόγραμμα.
