Το πρόγραμμα «Ανακαλύπτω τον Πύργο της Ιστορίας μας: Ο Βυζαντινός Πύργος Νέας Φώκαιας Χαλκιδικής» είναι ένα διαθεματικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε μαθητές/τριες Δ΄- Ε΄- ΣΤ΄ Δημοτικού και επιδιώκει να φέρει τους/τις μαθητές/τριες σε επαφή με τα ιστορικά τεκμήρια του τόπου τους, ώστε να αναπτύξουν ιστορική συνείδηση, κριτική σκέψη και πολιτισμική ενσυναίσθηση. Επιδιώκεται οι μαθητές/τριες να συνδέσουν βιωματικά το παρόν με το παρελθόν, να κατανοήσουν την ιστορική εξέλιξη της κοινότητάς τους και να αναλάβουν ρόλο ενεργού πολίτη, προτείνοντας δράσεις ανάδειξης και διατήρησης της πολιτιστικής τους ταυτότητας. Το πρόγραμμα αναπτύσσεται σε 10 διδακτικές ώρες και συνδέεται με πολλαπλά γνωστικά αντικείμενα και στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης.
Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Ιστορίας στις Γ΄, Δ΄, Ε΄ και Στ΄ τάξεις του Δημοτικού Σχολείου (ΦΕΚ, Τεύχος Β’, 1963/2021)Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024).
Οι μαθητές/τριες στο τέλος του προγράμματος θα είναι σε θέση να:
εξηγούν γιατί ο Βυζαντινός Πύργος είναι σημαντικός για τη ταυτότητα της Νέας Φώκαιας,
αναγνωρίζουν βασικές έννοιες πολιτιστικής κληρονομιάς (π.χ. μνημείο, διατήρηση, προστασία),
συσχετίζουν το μνημείο με γενικότερη ιστορική και κοινωνική εξέλιξη της περιοχής,
συλλέγουν στοιχεία από τοπικές πηγές (γραπτές, προφορικές, διαδικτυακές), ώστε να κατανοήσουν την κατασκευή και τις αλλαγές του Πύργου,
πραγματοποιούν συνεντεύξεις με παλαιότερους κατοίκους, τοπικούς ιστορικούς ή ξεναγούς, και να σχεδιάζουν ερωτηματολόγια με σαφή ερευνητικά ερωτήματα,
εντοπίζουν στον χάρτη την ακριβή θέση του Πύργου και να χαρτογραφούν στοιχειωδώς τη διασπορά των πύργων του νομού,
δημιουργούν χρονογραμμές με τα κύρια γεγονότα της ιστορίας του Πύργου (κατασκευή, επισκευές, χρήσεις),
σχεδιάζουν και να παράγουν ενημερωτικό υλικό χρησιμοποιώντας τεχνικές γραφιστικής και ψηφιακά εργαλεία (για δημιουργία/επεξεργασία χαρτών),
ερευνούν – καταγράφουν πιθανούς κινδύνους (π.χ. διάβρωση εδάφους, κλιματικές μεταβολές) και να εντάσσουν στο φυλλάδιο πληροφορίες για προστασία μνημείων σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής,
οργανώνουν εκδηλώσεις διάχυσης.
1. Προβολή φωτογραφικού/βίντεο υλικού με τον Πύργο (ιστορικές και σύγχρονες εικόνες).
2. Συζήτηση για τη σημασία του μνημείου (ερωτήσεις: «Γιατί σώζουμε μνημεία;», «Τι σημαίνει τοπική ταυτότητα;»).
3. Φωτογραφική καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του Πύργου από μαθητές/τριες (όταν πραγματοποιήσουν εκπαιδευτική επίσκεψη σε μικρές ομάδες των 3–4 ατόμων)
4. Καταγραφή συναισθημάτων σε σύντομο «τοίχο εντυπώσεων» (αφισοκόλληση μικρών σημειωμάτων με σχόλια, συναισθήματα, προτάσεις).
Συνεργασία με αρχαιολογική υπηρεσία, Δήμο Κασσάνδρας, Τοπική κοινότητα Νέας Φώκαιας.
Οι μαθητές/τριες σχεδιάζουν το πρόγραμμα με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού:
1. Σχεδιασμός ερωτηματολογίου για συνεντεύξεις (θεματικές ενότητες: οικοδομική ιστορία, πολεμικό/εμπορικό παρελθόν, αλλαγές χρήσης του Πύργου).
2. Εκτέλεση συνεντεύξεων με 2–3 ομάδες μαθητών ανά ομάδα (γονείς, παλαιοί κάτοικοι, τοπικός ξεναγός).
3. Δημιουργία αρχείου πηγών: καταγραφή βιβλιογραφίας, διαδικτυακών και προφορικών πηγών (τοπική βιβλιοθήκη, αρχεία Δήμου).
4. Σχεδίαση απλής χρονογραμμής (μικρές ομάδες 2–2): τοποθετούν σε χάρτη γεγονότα (χρήση καρτελών, μαρκαδόρων).
5. Εντοπισμός στον χάρτη (Google My Maps ή απλός χάρτης χαρτόνι) των πύργων του νομού και σύνδεση με γραμμές ή βέλη (π.χ. Ν. Φώκαια ⇄ Πύργος Μαριανών Ολύνθου, Γαλάτιστας, Σάνη, Ουρανούπολης, Ιερισσού).
Μπορεί να προηγηθεί εκπαιδευτική επίσκεψη στον χώρο του Πύργου με συλλογή φωτογραφιών και παρατήρηση. Προσκεκλημένος αφηγητής μεταφέρει βιώματα, μύθους ή ιστορικά περιστατικά σχετιζόμενα με το μνημείο (π.χ. αρχαιολόγος ή κάτοικος της περιοχής). Οι μαθητές/τριες δημιουργούν ενημερωτικό υλικό (φυλλάδια, αφίσες) για την ανάδειξη του Πύργου. Δημιουργούν ένα θεατρικό δρώμενο σχετικό με την ιστορική του σημασία, καθώς και ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι (κουίζ) για τους/τις επισκέπτες/τριες του μνημείου. Κατατίθεται πρόταση στον Δήμο για τοποθέτηση σύγχρονων εργαλείων πολιτιστικής πληροφόρησης, όπως πινακίδες με QR codes που οδηγούν σε βίντεο με μαρτυρίες των μαθητών/τριών.
1. Οργάνωση ομάδων εργασίας (4 ομάδες των 5 ατόμων):-
Ομάδα Α: Κείμενα, Συνεντεύξεις (συγγραφή κειμένων φυλλαδίου/αφίσας).
Ομάδα Β: Γραφιστική, Εικαστικά (σχεδίαση φυλλαδίου, αφίσας, επιλογή εικόνων, επεξεργασία φωτογραφιών).
Ομάδα Γ: Τ.Π.Ε. (δημιουργία ψηφιακού χάρτη, ενσωμάτωση πολυμέσων, ψηφιακή επεξεργασία).
Ομάδα Δ: Θεατρικό, Σκηνοθεσία (δημιουργία σεναρίου, πρόβες, αναζήτηση κουστουμιών/σκηνικών).
2. Κάθε ομάδα δουλεύει παράλληλα με συγκεκριμένες φάσεις: Ομάδα Α (2 ώρες): Συγγραφή πρωτοτύπων κειμένων, ενσωμάτωση απαντήσεων από συνεντεύξεις, εισαγωγή κεφαλαίων: «Ιστορία του Πύργου», «Προστασία με περιβαλλοντική οπτική», Ομάδα Β (2 ώρες): Σχεδίαση φυλλαδίου (μόνο μπροστινή-πίσω όψη), επιλογή χρωμάτων, διαμόρφωση αφίσας Α3 που θα προωθήσει την εκδήλωση, Ομάδα Γ (2 ώρες): Δημιουργία ψηφιακού χάρτη: προσθήκη συντεταγμένων, εισαγωγή εικόνων, σύντομων περιγραφών, ενσωμάτωση link σε βίντεο θεατρικού, Ομάδα Δ (2 ώρες): Σύνταξη σεναρίου θεατρικού (διάρκειας 5–7 λεπτών), διανομή ρόλων, σχεδιασμός σκηνικού, πρόβες μέσα στην τάξη.
3. Κοινή συνάντηση όλων των ομάδων για να ελέγξουν τη συνοχή του παραγόμενου: συγχρονισμός κειμένου φυλλαδίου με αφίσα/χάρτη, έλεγχος θεατρικού με υπότιτλους.
1. Οργάνωση εκδήλωσης:
Πρόσκληση γονέων, τοπικών φορέων (Δήμος, σύλλογοι), εκπαιδευτικών άλλων σχολείων.
Στήσιμο χώρου: τραπέζια για φυλλάδια, αφίσα σε σταντ, βιντεοπροβολέας για ψηφιακό χάρτη, μικρή θεατρική σκηνή.
2. Παρουσίαση φυλλαδίου και αφίσας: σύντομη εισαγωγή από μαθητές/τριες της ομάδας Α.
3. Προβολή ψηφιακού χάρτη σε μεγάλη οθόνη και επίδειξη λειτουργιών από ομάδα Γ.
4. Θεατρικό δρώμενο από ομάδα Δ – καλεσμένο κοινό: μαθητές άλλων τάξεων, γονείς, Δημοτική Αρχή.
5. Διανομή φυλλαδίων στο κοινό, συγκέντρωση ανοιχτών σχολίων: φύλλα αξιολόγησης θεατών/συμμετεχόντων/ουσών.
6. Δημοσίευση: ανάρτηση στο σχολικό ιστολόγιο του υλικού.
1. Συμπλήρωση φύλλων αυτοαξιολόγησης από τους/τις μαθητές/τριες (2–3 ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, 2–3 κλειστού τύπου).
2. «Τοίχος Εμπειριών» στην τάξη (αφισοκόλληση μικρών σημειωμάτων με σχόλια, συναισθήματα, προτάσεις).
3. Ομαδική συζήτηση-ανάλυση θεματικών: οργάνωση των σχολίων σε κατηγορίες (σεβασμός, συνεργασία, οικολογία).
4. Έκθεση του συνόλου του υλικού στον χώρο του σχολείου (φυλλάδια, αφίσα, ψηφιακός χάρτης, φωτογραφίες, θεατρική αναπαράσταση σε βίντεο).
5. Συζήτηση των συμμετεχόντων/ουσών για τη σύνδεση του Πύργου με την ταυτότητα της Νέας Φώκαιας και με τον τρόπο που επιδρά στη ζωη των κατοίκων.
6. Τελική αξιολόγηση από τον/την εκπαιδευτικό και προτάσεις για άλλα αντίστοιχα ιστορικά μνημεία που μπορούν να ερευνηθούν ως προς τον τρόπο που έχουν επηρεάσει την ταυτότητα και την καθημερινότητα των κατοίκων, με προεκτάσεις και σε γνωστά μνημεία εκτός της περιοχής τους, που έπαιξαν και παίζουν καθοριστικο ρόλο στη ζωή των ανθρώπων (αναφορές στους τρόπους με τους οποίους γίνεται αυτό).
