Το παρόν εκπαιδευτικό πρόγραμμα αποσκοπεί στην εμβάθυνση των μαθητών/τριών στην τοπική ιστορία της Εύβοιας μέσω της μελέτης των μεσαιωνικών της μνημείων. Εστιάζοντας σε χαρακτηριστικά παραδείγματα κάστρων, πύργων και μονών, οι μαθητές/τριες καλούνται να διερευνήσουν την ιστορική, πολιτισμική και στρατηγική σημασία τους κατά τη διάρκεια της μεσαιωνικής περιόδου. Μέσα από βιωματικές, ερευνητικές και δημιουργικές δραστηριότητες, οι μαθητές/τριες αναπτύσσουν δεξιότητες ιστορικής σκέψης, ανάλυσης πηγών, συνεργασίας και καλλιτεχνικής έκφρασης. Η υλοποίηση του προγράμματος περιλαμβάνει φάσεις διερεύνησης, σχεδιασμού, δημιουργίας και παρουσίασης έργων, με τελικό στόχο τη σύνθεση και διάχυση της γνώσης. Επιπλέον, δίνεται έμφαση στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών/τριών και στον αναστοχασμό επί της μαθησιακής διαδικασίας. Συνεπώς, το πρόγραμμα συμβάλλει στην πολύπλευρη ανάπτυξη των μαθητών/τριών, ενισχύοντας τόσο τη γνωστική όσο και την κοινωνικοσυναισθηματική τους εξέλιξη, ενώ παράλληλα συνδέει την ιστορική γνώση με την τοπική πολιτιστική ταυτότητα. Έτσι οι μαθητές/τριες θα κατανοήσουν την ιστορική σημασία και την πολιτιστική αξία των μεσαιωνικών μνημείων και κάστρων της Εύβοιας και θα αναπτύξουν δεξιότητες ερευνητικής και συνεργατικής εργασίας, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί το αίσθημα του ενεργού πολίτη και του σεβασμού στην πολιτιστική κληρονομιά. Τέλος, θα έχουν την ευκαιρία να συμβάλουν στην προστασία και τη διάδοση αυτών των μνημείων στην τοπική κοινωνία.
Σύνδεση με:
1. Το Πρόγραμμα Σπουδών 2023 Ιστορίας Γυμνασίου (ΦΕΚ 217/Β/19-1-2023, Υ.Α. 4341/Δ2).
2. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Ιστορίας και Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Ιστορίας (ΦΕΚ 303 /Β΄/13-03-2003).
3. Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΥΑ υπ. αριθμ. 130372/ΓΔ4 (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024).
Οι μαθητές/τριες θα είναι σε θέση να:
αναγνωρίσουν σημαντικά μεσαιωνικά μνημεία της Εύβοιας (κάστρα, πύργους, μονές),
εντοπίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά της μεσαιωνικής εποχής στην τοπική ιστορία, αναπτύσσοντας ενδιαφέρον και σεβασμό για τα μνημεία της περιοχής τους,
κατανοήσουν τη σύνδεση του ιστορικού παρελθόντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς της ιδιαίτερης πατρίδας τους με την εθνική, την ευρωπαϊκή ή και την παγκόσμια ιστορία,
εξασκηθούν στη συλλογή, αξιολόγηση και σύνθεση πληροφοριών από διαφορετικές πηγές (έντυπες, ψηφιακές, προφορικές μαρτυρίες),
κατανοήσουν τη χρήση και την αξία των ιστορικών πηγών (χάρτες, κείμενα, προφορικές μαρτυρίες),
συνειδητοποιήσουν τη σημασία της διατήρησης και προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς για τις μελλοντικές γενιές.
Η φάση της διερεύνησης αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της εκπαιδευτικής δράσης, καθώς εστιάζει στην κατανόηση της έννοιας της τοπικής ιστορίας και στην επαφή με τη μεσαιωνική κληρονομιά της Εύβοιας. Η διεξοδική μελέτη του ιστορικού παρελθόντος της περιοχής ενισχύει την ιστορική σκέψη, την τοπική συνείδηση και την πολιτιστική ευαισθησία των μαθητών/τριών.
Αρχικά, πραγματοποιείται συζήτηση για την έννοια της τοπικής ιστορίας, ενώ δίνεται έμφαση στον Μεσαίωνα, μια περίοδο που άφησε σημαντικό αποτύπωμα στην Εύβοια με πληθώρα κάστρων, πύργων, μοναστηριών και οχυρωμένων οικισμών. Οι μαθητές/τριες, σε ομάδες, θα πραγματοποιήσουν οργανωμένη ψηφιακή έρευνα χρησιμοποιώντας αξιόπιστες πηγές. Κατά την έρευνα, θα πραγματοποιηθεί καταγραφή ιστορικών στοιχείων, συλλογή φωτογραφικού υλικού και χαρτογράφηση των μνημείων.
Η φάση του σχεδιασμού αποτελεί το οργανωτικό στάδιο της δράσης, όπου καθορίζονται οι στόχοι, οι μέθοδοι και οι ρόλοι κάθε συμμετέχοντος/ουσας. Η μεθοδικότητα και η σαφής κατανομή αρμοδιοτήτων ενισχύουν τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την ενεργό συμμετοχή των μαθητών/τριών. Συνεπώς, στη φάση αυτή πραγματοποιείται:
Ορισμός των εργασιών και κατανομή ρόλων (χωρισμός σε ομάδες, παρουσίαση, δημιουργία αφίσας).
Σχεδιασμός ερευνητικών εργασιών ανά μνημείο (π.χ. Κάστρο Χαλκίδας, Μπούρτζι Καρύστου κ.τ.λ.).
Καθορισμός τρόπων παρουσίασης (π.χ. μακέτες, χρονογραμμές, βίντεο, αφίσες, powerpoint).
Έρευνα πηγών και σύνοψη πληροφοριών.
Επίσκεψη σε τοπικά βυζαντινά μνημεία και κάστρα (εφόσον είναι εφικτό) ή εναλλακτικά ψηφιακή περιήγηση και φωτογραφική καταγραφή.
Κατασκευή δημιουργικών εργασιών: μακέτες κάστρων, αφίσες, ψηφιακές παρουσιάσεις, video.
Δημιουργία χρονογραμμής με την εξέλιξη των σημαντικότερων μεσαιωνικών φάσεων στην Εύβοια.
Προετοιμασία ερωτηματολογίων για ενδεχόμενη συνέντευξη με γνώστες τοπικής ιστορίας.
Συνεντεύξεις με δημοτικούς φορείς των περιοχών για τη συντήρηση των μνημείων.
Υλικό από το πρόγραμμα «Πολιτιστικά Μονοπάτια» Προτεινόμενα Μνημεία για Μελέτη (ενδεικτικά):
Βόρεια Εύβοια: Κάστρο Ωρεών – Πύργος Δαφνούσας – Μονή Γαλατάκη
Κεντρική Εύβοια: Κάστρο Χαλκίδας (Κάνηθος) – Κάστρο και Πύργοι Φύλλων – Πύργοι Τριάδας – Μονή Αγίου Ιωάννη Καλύβη
Νότια Εύβοια: Castel Rosso και Μπούρτζι Καρύστου – Κάστρο Μηλάκι Αλιβερίου – Πύργοι Αυλωναρίου και Κουτουμουλά – Κάστρο Δραγονάρας – Κάστρο και Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Κύμης – Μεσαιωνικές εκκλησίες Αυλωναρίου.
Σύνθεση πληροφοριών και υλικού και συζήτηση στρογγυλής τραπέζης: Πώς τα πολιτιστικά μνημεία επέδρασαν και πώς επιδρούν σήμερα στη ζωή των κατοίκων κάθε τόπου;
Παρουσίαση των εργασιών εντός σχολείου ή στο πλαίσιο σχετικών εκδηλώσεων.
Ανάρτηση του υλικού της διάχυσης στον σχολικό ιστότοπο.
Δημιουργία έκθεσης με μακέτες, αφίσες και τα κείμενα των μαθητών/τριών.
Συζήτηση και αυτοαξιολόγηση: εξάγονται συμπεράσματα, αξιολογούνται συναισθήματα και εντυπώσεις, καταγράφονται γνώσεις και εμπειρίες που αποκτήθηκαν, καθώς και δεξιότητες που ανέπτυξαν οι μαθητές/τριες. Επιπλέον, διατυπώνονται προτάσεις για την προστασία και διατήρηση των μνημείων στην περιοχή της Εύβοιας, αλλά και προτάσεις για επόμενες δράσεις ή επισκέψεις σε τοπικά μνημεία.
