Τα Γρεβενά είναι μία περιοχή με ιδιαίτερο γεωλογικό- γεωμορφολογικό και παλαιοντολογικό ενδιαφέρον. Τα απολιθωμένα κομμάτια του Ωκεανού της Τηθύος οι «οφιόλιθοι» που βρέθηκαν στον Όρλιακα, στο χωριό Ζιάκα και στο όρος Βούρινος, τα παλαιοντολογικά ευρήματα στη Μηλιά Γρεβενών καθώς και το γεωπάρκο Γρεβενών-Κοζάνης, αξιοποιήθηκαν ως βασικά εργαλεία για τη δημιουργία του εκπαιδευτικού προγράμματος. Εργαλεία που ενισχύουν και προωθούν την αξία της προστασίας της γεωλογικής μας κληρονομιάς στην κατεύθυνση της αειφορίας. Οι «οφιόλιθοι» εμφανίστηκαν πριν από περίπου 50 εκατομμύρια χρόνια καθώς ο Ωκεανός της Τηθύος συρρικνωνόταν λόγω της προσέγγισης διαφόρων ηπειρωτικών μαζών προς την ηπειρωτική μάζα της Ευρασίας. Οι οφιόλιθοι είναι υπολείμματα-τμήματα του ωκεάνιου πυθμένα και του υποκείμενου ανώτερου μανδύα αυτού του ωκεανού τα οποία, λόγω της σύγκλισης (σύγκρουσης) λιθοσφαιρικών πλακών, έχουν αναδυθεί από τον πυθμένα του ωκεανού και έχουν απωθηθεί στον ηπειρωτικό φλοιό (επιφάνεια της γης). Περιλαμβάνουν συγκεκριμένη σειρά/ακολουθία γεωλογικών πετρωμάτων και έχουν σημαντική οικονομική αξία, κυρίως λόγω της περιεκτικότητάς τους σε χρήσιμα ορυκτά/μεταλλεύματα (χρωμίτη, αμίαντο, κ.ά.). Τα λατομεία, οι «γαλαρίες» εξόρυξης του χρωμίτη και οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας του είναι χαρακτηριστικά «μνημεία» της επίδρασης τους στην κοινωνία της τοπικής κοινότητας. Η σημασία των οφιολίθων είναι πολύ σημαντική, επειδή από τη μελέτη τους προέκυψαν σημαντικά συμπεράσματα για τη θεμελίωση της θεωρίας των λιθοσφαιρικών πλακών και τη γεωλογική εξέλιξη του πλανήτη μας. Η περιοχή των Γρεβενών – Κοζάνης είναι από τις σπάνιες περιοχές του πλανήτη μας, όπου οι οφιόλιθοι μπορούν να παρατηρηθούν σε όλη την ακολουθία τους.
Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Γεωλογίας- Γεωγραφίας (ΦΕΚ 304/Β΄/13-03-2003)
ΦΕΚ 1859/24-03-2023 Α-Β_Γυμνάσιο_Γεωλογία_Γεωγραφία
Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024)
Οι μαθητές/τριες να:
αναγνωρίζουν τις έννοιες: απολιθώματα, παλαιοντολογία, Γεωλογία, γεωλογικά πετρώματα, οφιόλιθοι,
ανακαλύψουν έναν κόσμο (γεωλογικές συνθήκες, χλωρίδα και πανίδα) που επικρατούσε στο «γεωλογικό» παρελθόν,
εκτιμήσουν τη σημασία των παλαιοντολογικών και γεωλογικών ευρημάτων,
δίνουν παραδείγματα της σχέσης και αλληλεπίδρασης φυσικού περιβάλλοντος και ζωντανών οργανισμών,
αναφέρουν τη σημασία των όρων: Μουσείο, Παλαιοντολογία, Γεωμορφές, Απολιθώματα, Βιοποικιλότητα,
αναλύουν παράγοντες που απειλούν τη βιοποικιλότητα καθώς και πρακτικές διαχείρισής της στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι μαθητές/τριες ανά ομάδα επισκέπτονται και ξεναγούνται:
στους χώρους με τα απολιθώματα και στους γεωλογικούς σχηματισμούς-πετρώματα στο όρος Όρλιακας,
στο Γεωπάρκο Γρεβενών – Κοζάνης, που αποτελεί μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO,
στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μηλιάς Γρεβενών.
Οι δραστηριότητες του πεδίου στηρίζονται στην οικολογική περιήγηση, την παρατήρηση, τη συλλογή στοιχείων, την καταγραφή δεδομένων, τη διατύπωση υποθέσεων και την εξαγωγή συμπερασμάτων για τις γεωλογικές μεταβολές στον γεωλογικό χρόνο, την αλληλεπίδραση του αβιοτικών (κλίμα θερμοκρασία, κλπ) και των βιοτικών παραγόντων (χλωρίδα και πανίδα). Μέσα από αυτές εντοπίζονται τα κύρια χαρακτηριστικά των προϊστορικών οργανισμών, η εξέλιξή τους και η σπουδαιότητα των απολιθωμάτων ως ένας τρόπος καταγραφής του παρελθόντος.
Η διαδρομή στο «Γεωπάρκο» Γρεβενών – Κοζάνης παρέχει στους μαθητές την ευκαιρία να επισκεφτούν τοποθεσίες, όπου θα δουν απολιθώματα οργανισμών που έζησαν στο παρελθόν αλλά και οφιολιθικά πετρώματα και ορυκτά.
Ενημέρωση των μαθητών/τριών για τη δράση από υπεύθυνους εκπαιδευτικούς, εκπρόσωπο του Γεωπάρκου και του ΚΕΠΕΑ Γρεβενών με εισήγηση, προβολή παρουσίασης και συζήτηση.
Χωρισμός σε ομάδες, επιλέγοντας το αντικείμενο με το οποίο θα ασχοληθούν.
Παροχή κατευθυντήριων οδηγιών και συζήτηση σχετικά με την αναζήτηση πηγών για ανεύρεση πληροφοριών.
Προετοιμασία υλικού (φωτογραφικές μηχανές, τετράδια, tablets).
Οι μαθητές/τριες ανά ομάδα δημιουργούν εποπτικό υλικό (βίντεο, παρουσίαση, φωτογραφικό υλικό) για την παρουσίαση, του χώρου που αυτοί διερεύνησαν, στο μελλοντικό επισκέπτη. Η δράση θα υλοποιηθεί σε συνεργασία με τους επιστημονικά υπεύθυνους του Γεωπάρκου Γρεβενών- Κοζάνης καθώς και τους υπεύθυνους του ΚΕ.Π.Ε.Α. Γρεβενών.
Οι μαθητές/τριες παρουσιάζουν τα έργα τους σε εκδήλωση με συμμετοχή όλης της σχολικής κοινότητας σε μορφή:
παρουσίασης του προγράμματος (PowerPoint, βίντεο ή αφίσας),
έκθεσης φωτογραφιών και πολιτιστικών δημιουργιών,
καταγραφής εμπειριών.
Με την ολοκλήρωση της δράσης, οι μαθητές/τριες συζητούν στην ολομέλεια τις παρατηρήσεις, τα συμπεράσματα, τις εμπειρίες που αποκόμισαν και ακολουθεί αξιολόγηση από τους/τις ίδιους/ες και τους/τις εκπαιδευτικούς, μέσω της συμπλήρωσης ενός έντυπου ερωτηματολογίου.
