Η περίοδος της Κατοχής (1941–1944) υπήρξε ιστορικά τραυματική για το Κιλκίς και την ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, η γνώση των γεγονότων της εποχής αυτής παραμένει ασαφής και περιορισμένη στους νέους. Η δράση αποσκοπεί στην ανάδειξη της τοπικής ιστορικής μνήμης, στη σύνδεση της ιστορίας με τις οικογενειακές αφηγήσεις και στη συνειδητοποίηση του ρόλου της αντίστασης, της καταπίεσης, της επιβίωσης και των συνεπειών του πολέμου στη συλλογική ταυτότητα της περιοχής. Η σημασία της μνήμης, της ελευθερίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων και η ανάπτυξη κριτικής στάσης απέναντι σε φαινόμενα αυταρχισμού, φασισμού και ρατσισμού συνδέονται με την ενεργό πολιτειότητα.
Σύνδεση με:
1. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Ιστορίας και Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Ιστορίας (ΦΕΚ 303 /Β΄/13-03-2003).
2. Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΥΑ υπ. αριθμ. 130372/ΓΔ4 (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024).
Ειδικότερα: Σύνδεση με το Πρόγραμμα Σπουδών Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου, Ενότητα: Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή, και τη γενικότερη σκοποθεσία του μαθήματος που προβλέπει την εμβάθυνση σε ιστορικά γεγονότα, καλλιεργώντας ιστορική σκέψη, κριτική ανάλυση, ιστορική συνείδηση και ιστορική ενσυναίσθηση.
Οι μαθητές/τριες αναμένεται να:
κατανοήσουν βιωματικά την έννοια της ιστορικής μνήμης και της τοπικής ιστορίας,
αναγνωρίσουν τη σημασία της προφορικής ιστορίας ως ιστορικής πηγής, συλλέγοντας υλικό και πληροφορίες με βάση προφορικές μαρτυρίες για την ιστορική περίοδο,
εξοικειωθούν με βασικά ιστορικά τεκμήρια και μεθόδους ιστορικής έρευνας, εντοπίζοντας ποικίλες πηγές (αρχεία, αφηγήσεις, χάρτες, φωτογραφίες) και συλλέγοντας και αξιολογώντας πληροφορίες από αυτές,
αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας, τεκμηρίωσης, δημιουργικής έκφρασης και δημόσιας παρουσίασης,
αποκτήσουν ενσυναίσθηση και ιστορική συνείδηση.
Η δράση ξεκινά με συζήτηση στην τάξη:
Τι γνωρίζετε για την Κατοχή στο Κιλκίς;
Οι μαθητές/τριες καταθέτουν τις γνώσεις και τις τυχόν εμπειρίες τους.
Διατύπωση ερωτημάτων:
Τι έχετε ακούσει;
Πώς ζούσαν οι κάτοικοι;
Υπήρχε αντίσταση;
Υπήρξαν απώλειες;
Αναζήτηση πηγών:
Εντοπίζονται πηγές πληροφόρησης (ιστορικά βιβλία, εφημερίδες, προφορικές συνεντεύξεις: με ηλικιωμένους ή απογόνους ανθρώπων της εποχής) και αξιολογείται η εγκυρότητά τους.
Επισκέψεις: σε ιστορικά τοπία, σε μνημεία και σε αρχεία (π.χ. ΓΑΚ Κιλκίς, τοπικές βιβλιοθήκες).
Τίθενται οι πρώτες υποθέσεις και τα ερωτήματα της ομάδας.
Αποφασίζονται μέσα και εργαλεία ψηφιακά και μη ψηφιακά (π.χ. χάρτες, εικαστικές αφίσες, infographics, κόμικ, podcast, Google maps, ηχογράφηση, επεξεργασία βίντεο, δημιουργία ιστοσελίδας) για τη μελέτη και παρουσίασή τους.
Κατανομή ρόλων: Ερευνητές, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, τεχνική υποστήριξη και κατάρτιση θεματικών φακέλων: καθημερινότητα, πείνα, αντίσταση, απώλειες.
Η κάθε ομάδα ανάλογα με τον ρόλο που έχει αναλάβει θα προσεγγίσει από τη συγκεκριμένη οπτική γωνία τα θέματα των παραπάνω φακέλων, ενώ η ομάδα της τεχνικής υποστήριξης θα προτείνει ψηφιακά εργαλεία και τη χρήση τους.
Οι ομάδες (μαθητές/τριες και εκπαιδευτικός/οί) συσκέπτονται (χωριστά και στην ολομέλεια) και αναθέτουν συγκεκριμένους ρόλους στα μέλη τους.
Οργανώνουν τα βήματα υλοποίησης.
Επιλέγουν το υλικό – πηγές που θα αναζητήσουν, καθώς και πώς και πού θα τις αναζητήσουν και πώς θα τις μελετήσουν και αξιοποιήσουν.
Οργανώνουν τα μέσα και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουν κατά την προσέγγιση των πηγών (π.χ. δημιουργία ερωτηματολογίου προφορικών συνεντεύξεων, δελτίων καταγραφής και αξιολόγησης, μαρτυριών, αρχείων, αντικειμένων) ανάλογα με τον ρόλο που έχουν αναλάβει.
Κατανέμουν και αποφασίζουν το τελικό παραδοτέο έργο κάθε ομάδας.
Θέτουν το πλαίσιο υλοποίησης και διάχυσης του.
Καλλιτεχνική έκφραση και αναπαράσταση μαρτυριών (εικαστικά έργα, θεατρικά δρώμενα, λογοτεχνικές δημιουργίες).
Δημιουργία «Τοίχου Μνήμης» στην τάξη και στον ευρύτερο σχολικό ή/και ψηφιακό χώρο.
Δημιουργία ψηφιακού υλικού: Ψηφιακός χάρτης της Κατοχής στο Κιλκίς.
Δημιουργία ψηφιακού βίντεο: «Η Κατοχή μέσα από τα μάτια των ανθρώπων του Κιλκίς».
Παρουσίαση δράσης στο σχολείο (εκδήλωση/έκθεση).
Δημοσίευση άρθρων σε ιστολόγιο σχολείου ή τοπική εφημερίδα.
Ανάρτηση ψηφιακού χάρτη/βίντεο στην ιστοσελίδα του σχολείου.
Συμμετοχή στην Πλατφόρμα ΙΕΠ Δράσεων Ενεργού Πολίτη.
Ανοιχτή εκδήλωση για την τοπική κοινωνία (γονείς, ΜΜΕ, φορείς, άλλες σχολικές μονάδες).
Συζήτηση και ρόλος ενεργού πολίτη μέσα από ιστορικά διλήμματα της εποχής.
Διατύπωση προτάσεων για ανάδειξη της τοπικής ιστορικής μνήμης.
Οι μαθητές/τριες συμπληρώνουν ατομικά και ομαδικά φύλλα αναστοχασμού με ερωτήσεις:
Ποιο γεγονός με συγκλόνισε περισσότερο;
Τι έμαθα που δεν φανταζόμουν;
Τι δεν κατάφερα να μάθω;
Πώς ένιωσα ακούγοντας τις αφηγήσεις;
Αναστοχαστική διαδικασία που συνδέεται με την ενεργό πολιτειότητα:
Ποιες προτάσεις θα έκανα για να μείνει ζωντανή/ές και να αναδειχθεί/ούν η συλλογική μνήμη και οι ατομικές μνήμες;
