Το πρόγραμμα εστιάζει στη δράση του Μητροπολίτη Γερμανού Καραβαγγέλη στον Μακεδονικό Αγώνα, με επίκεντρο την περιοχή της Καστοριάς, και στον ρόλο της Εκκλησίας στη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας. Οι μαθητές/τριες, μέσα από βιωματικές και ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, μελετούν πηγές και τεκμήρια της εποχής, συνδέοντας την τοπική ιστορία με το εθνικό παρελθόν.
Σύνδεση με:
1. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Ιστορίας και Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Ιστορίας (ΦΕΚ 303 /Β΄/13-03-2003).
2.Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΥΑ υπ. αριθμ. 130372/ΓΔ4 ),(ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024).
Οι μαθητές/τριες αναμένεται να :
να αναγνωρίζουν τη σημασία της δράσης του Γερμανού Καραβαγγέλη στον Μακεδονικό Αγώνα και να τον εντάσσουν στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο,
εντοπίζουν και να ερμηνεύουν ιστορικές πηγές (αρχειακά τεκμήρια, αποσπάσματα, χάρτες, φωτογραφίες) που σχετίζονται με την εποχή και την περιοχή,
αναπτύσσουν ενσυναίσθηση για τα πρόσωπα και τις κοινότητες που συμμετείχαν στον αγώνα,
συνδέουν την τοπική ιστορία της Καστοριάς με το γενικότερο πλαίσιο του Μακεδονικού Αγώνα,
συνεργάζονται ομαδικά, να παρουσιάζουν ευρήματα και να συνθέτουν ιστορικές αφηγήσεις,
καλλιεργούν την ιστορική σκέψη, εστιάζοντας στη χρονικότητα, την αιτιότητα, την αλλαγή/συνέχεια και την οπτική των υποκειμένων της ιστορίας.
Να αφυπνιστεί το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών και να εντοπιστούν τα ερωτήματα που θα καθοδηγήσουν την πορεία της έρευνάς τους. Δραστηριότητες: α) Εναρκτήρια συζήτηση στην τάξη: Οι μαθητές/τριες απαντούν στο ερώτημα «Τι γνωρίζετε για τον Μακεδονικό Αγώνα και ειδικά για την Καστοριά;». β) Καταιγισμός ιδεών (brainstorming): Οι μαθητές/τριες καταγράφουν τι γνωρίζουν, τι θέλουν να μάθουν και πώς πιστεύουν ότι μπορούν να το μάθουν (στρατηγική K-W-L). γ) Διαμόρφωση ερευνητικών ερωτημάτων με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού. Ενδεικτικά ερωτήματα: 1. Ποιος ήταν ο Γερμανός Καραβαγγέλης και ποια η δράση του στην Καστοριά; 2. Ποιοι άλλοι παράγοντες (πρόσωπα, ομάδες) συνέβαλαν στον Μακεδονικό Αγώνα στην περιοχή; 3. Ποιος ήταν ο ρόλος της Εκκλησίας και της τοπικής κοινωνίας στον αγώνα; 4. Πώς επηρεάστηκαν οι κάτοικοι της περιοχής; 5. Τι μαρτυρίες, κείμενα ή άλλο ιστορικό υλικό υπάρχει σχετικά με την εποχή εκείνη στην Καστοριά; Εργαλεία και Μέθοδοι: 1. Πίνακας K-W-L. 2. Δημιουργία εννοιολογικού χάρτη με λέξεις-κλειδιά. 3. Ομαδική συζήτηση. 4. Ιστορικές φωτογραφίες ή ντοκουμέντα για ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος. 5. Ψηφιακή πλατφόρμα (π.χ. Padlet ή Google Docs) για καταγραφή ιδεών
Ενέργειες προετοιμασίας και επαφές: α) Αναζήτηση συνεργατών: Σύλλογος Φίλων Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, ΓΑΚ Καστοριάς, Μητρόπολη Καστοριάς. β) Προγραμματισμός επίσκεψης σε σχετικούς χώρους (Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Καστοριάς, Εκκλησίες, Ιστορικά σημεία). γ) Συγκέντρωση υλικού (πηγών, φωτογραφιών, χρονολογίων, μαρτυριών, βίντεο). δ) Διαμόρφωση ομάδων εργασίας με συγκεκριμένους ρόλους (ερευνητές, αρχειοφύλακες, συνεντευκτές, αφηγητές κ.λπ.). Ενδεικτικός σχεδιασμός (βήματα): α) Δημιουργία ομάδων – ανάθεση ρόλων. β) Ανάγνωση σύντομων ιστορικών κειμένων για τον Μακεδονικό Αγώνα. γ) Εντοπισμός και μελέτη επιλεγμένων πηγών. δ) Διαμόρφωση ερωτηματολογίων για πιθανές συνεντεύξεις με ιστορικούς / εκπροσώπους φορέων. ε) Σχεδιασμός εκπαιδευτικής επίσκεψης σε ιστορικά σημεία. στ) Δημιουργία αρχείου ερευνών/παρουσιάσεων (ψηφιακό ή έντυπο).
Δημιουργία συλλογικού «Ημερολογίου Προγράμματος» με προσωπικές καταγραφές, φωτογραφίες, σκίτσα, εντυπώσεις από τις επισκέψεις, τίτλους από παρουσιάσεις κ.λπ. Καλλιτεχνική έκφραση (μεταπλασμένες δράσεις): α) Γραφή ποιήματος ή αφήγησης με τίτλο «Η φωνή του Καραβαγγέλη» β) Κατασκευή κόμικ για έναν ήρωα του Μακεδονικού Αγώνα. γ) Δημιουργία ψηφιακής ιστορίας (story map ή timeline) με τις διαδρομές και τις δράσεις του Μητροπολίτη στην περιοχή. Πίνακας συναισθημάτων: Οι μαθητές/τριες καταγράφουν λέξεις-κλειδιά (π.χ. θαυμασμός, συγκίνηση, υπερηφάνεια) και δημιουργούν έναν «τοίχο συναισθημάτων» στο τέλος του προγράμματος.
Να κοινοποιηθούν τα αποτελέσματα και οι εμπειρίες του προγράμματος στη σχολική κοινότητα και στην τοπική κοινωνία, ενδυναμώνοντας τη σχέση των μαθητών/τριών με την Ιστορία του τόπου τους. Ενδεικτικές δράσεις διάχυσης: 1. Διοργάνωση σχολικής εκδήλωσης / ανοιχτής παρουσίασης με θέμα: «Η Καστοριά στον Μακεδονικό Αγώνα – Ανακαλύπτοντας τη δράση του Γερμανού Καραβαγγέλη». Η εκδήλωση μπορεί να περιλαμβάνει: α) Παρουσιάσεις μαθητικών ομάδων (PowerPoint, θεατρικά στιγμιότυπα, προβολή βίντεο). β) Αναπαράσταση ιστορικού στιγμιότυπου (δραματοποίηση). γ) Ανάγνωση μαρτυριών ή επιστολών με μουσική υπόκρουση. 2. Έκθεση έργων και δημιουργιών των μαθητών στον σχολικό χώρο: – Χάρτες, αφίσες, φωτοκολάζ -Αποτύπωση χρονογραμμής σε πανό ή σε ψηφιακή μορφή. 3. Ανάρτηση περιεχομένου σε ιστοσελίδα του σχολείου ή σε τοπικά μέσα ενημέρωσης: -Ψηφιακό φυλλάδιο ή άρθρο για τη δράση του μητροπολίτη Καραβαγγέλη στην Καστοριά – Μαθητικά podcasts ή βίντεο-συνεντεύξεις. 4. Συνεργασία με τοπικούς φορείς (π.χ. Μητρόπολη, Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, Δήμος Καστοριάς) για την προώθηση των αποτελεσμάτων σε ευρύτερο κοινό. 5. Διανομή μικρού έντυπου οδηγού: Οι μαθητές/τριες μπορούν να δημιουργήσουν έναν μικρό «ιστορικό οδηγό» για τους κατοίκους ή τους επισκέπτες της πόλης, με τίτλο π.χ. «Στα βήματα του Γερμανού Καραβαγγέλη στην Καστοριά».
Οι μαθητές/τριες να επεξεργαστούν συναισθηματικά, γνωστικά και δημιουργικά την εμπειρία τους, να αναγνωρίσουν τις αλλαγές στον τρόπο σκέψης τους και να συνδέσουν τη μάθηση με την προσωπική και συλλογική ταυτότητα. Διαδικασία και εργαλεία: 1. Συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης με ερωτήσεις αναστοχασμού, όπως: α) Τι μάθαμε για την ιστορία της περιοχής μας; β) Ποιο στοιχείο της έρευνάς μας μάς εντυπωσίασε περισσότερο και γιατί; γ) Πώς μας επηρέασε η επαφή με ιστορικά τεκμήρια και τοπικούς φορείς; δ) Πώς νιώσαμε όταν παρουσιάσαμε τη δουλειά μας στη σχολική κοινότητα; ε) Ποια είναι η αξία της ιστορικής μνήμης για τη σύγχρονη κοινωνία; 2. Ατομικά ή ομαδικά φύλλα αναστοχασμού: α) Τι έμαθα – Τι ένιωσα – Τι θα ήθελα να συνεχίσω να εξερευνώ. β) Πώς θα εξηγούσα τη συμβολή του Καραβαγγέλη σε έναν/μία συμμαθητή/τριά μου.
