Η σεισμικότητα στα νησιά των Κυκλάδων έχει ιστορικές αναφορές και αποτελεί θέμα επίκαιρο. Επίσης πλημμυρικά φαινόμενα συμβαίνουν συχνά όπως συνέβησαν και τον χειμώνα του 2025. Η πρόσφατη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή της Θήρας και των γειτονικών νησιών είχε διάφορες επιπτώσεις στη ζωή των κατοίκων τους. Επιπλέον καταστροφικά πλημμυρικά φαινόμενα συνέβησαν σε ορισμένα νησιά των Κυκλάδων (Πάρος, Μύκονος) και ενδέχεται να συμβούν στα επόμενα χρόνια. Επομένως, η γνώση καθώς και η προφύλαξη από μελλοντικά παρόμοια φαινόμενα είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα.
* Ο σχεδιασμός του σχεδίου έγινε από τον Καραγιάννη Ιωάννη, Επόπτη Ποιότητας της Εκπαίδευσης ΔΔΕ Κυκλάδων, Σύμβουλο Εκπαίδευσης ΠΕ03 Κυκλάδων.
Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Γεωλογίας- Γεωγραφίας (ΦΕΚ 304/Β΄/13-03-20032).
Νέο Πρόγραμμα σπουδών Γεωλογίας-Γεωγραφία ΦΕΚ_ 1859_24-03-2023 3.
Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024).
Οι μαθητές/τριες θα είναι σε θέση να:
ορίσουν τι είναι οι φυσικοί κίνδυνοι και ειδικά οι σεισμοί/πλήμμυρες/ξηρασία/περιβαλλοντική ρύπανση κ.α.,
περιγράψουν τα βασικά γεωλογικά/φυσικά χαρακτηριστικά των Κυκλάδων,
εξηγήσουν γιατί οι Κυκλάδες είναι περιοχή υψηλής σεισμικότητας ή/και άλλων φυσικών φαινομένων,
αναγνωρίσουν παραδείγματα μεγάλων σεισμών ή άλλων φυσικών καταστροφών στην περιοχή,
κατανοήσουν τις συνέπειες των φυσικών κινδύνων στην κοινωνία και στην οικονομία,
προτείνουν μέτρα πρόληψης και προστασίας από φυσικούς κινδύνους,
αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και έρευνας, όταν δουλεύουν σε ομάδες,
ενισχύσουν την ικανότητα σύνθεσης και παρουσίασης πληροφοριών (γραπτά ή/και προφορικά).
1η Φάση: Εισαγωγή και Προγραμματισμός
Παρουσίαση του θέματος από τον/την εκπαιδευτικό.
Συζήτηση και διευκρίνιση βασικών εννοιών (σεισμός, φυσικοί κίνδυνοι).
Διαχωρισμός των μαθητών/τριών σε ομάδες (αν υπάρχει ομαδική εργασία).
Καθορισμός στόχων και χρονοδιαγράμματος.
2η Φάση: Συλλογή Πληροφοριών και Έρευνα
Αναζήτηση πηγών (βιβλία, διαδίκτυο, άρθρα, εκπαιδευτικό υλικό).
Καταγραφή σημαντικών στοιχείων για: τη σεισμικότητα των Κυκλάδων-Άλλους φυσικούς κινδύνους-Μέτρα πρόληψης και προστασίας.
Επιλογή φωτογραφιών, χαρτών, γραφημάτων (προαιρετικά).
3η Φάση: Επεξεργασία και Οργάνωση Υλικού
Ομαδοποίηση των πληροφοριών σε θεματικές ενότητες.
Ποια φυσικά φαινόμενα γνωρίζετε ότι επηρεάζουν την Ελλάδα και ιδιαίτερα τις Κυκλάδες;
Έχετε ακούσει ποτέ για κάποιο μεγάλο σεισμό ή άλλη φυσική καταστροφή που επηρέασε το νησί σας πρόσφατα ή ιστορικά; Ποια φυσικά φαινόμενα θεωρείτε πιο επικίνδυνα για την καθημερινότητα των ανθρώπων; Ποια θέματα θα θέλατε να ερευνήσετε περισσότερο για το νησί σας; Σεισμούς, ηφαίστεια, πλημμύρες, ξηρασία, περιβαλλοντικη ρύπανση ή κάτι άλλο; Γιατί πιστεύετε ότι είναι σημαντικό να μελετήσουμε αυτούς τους φυσικούς κινδύνους; Τι θα θέλατε να μάθετε ή να ανακαλύψετε μέσα από αυτή την εργασία; Εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν (για ενεργό συμμετοχή και λήψη απόφασης).
Καταιγισμός Ιδεών (brainstorming): Οι μαθητές/τριες λένε αυθόρμητα τις ιδέες τους στον πίνακα ή σε χαρτί.
Πίνακας Προτεραιοτήτων: Οι προτεινόμενες ιδέες καταγράφονται και η τάξη τις ιεραρχεί με ψηφοφορία ή σημεία.Ψηφοφορία: Με μυστική ή ανοιχτή ψηφοφορία οι μαθητές/τριες διαλέγουν το θέμα ή επιμέρους υπο-θέματα. Συζήτηση σε μικρές ομάδες: Κάθε ομάδα προτείνει ένα θέμα ή μία εκδοχή και μετά συζητούν όλοι μαζί. Χρήση ερωτηματολογίου: Σύντομο ερωτηματολόγιο για το τι τους ενδιαφέρει περισσότερο – Δράσεις μέσα στην τάξη (για κινητοποίηση και επιλογή)
Κάθε τάξη μιας σχολικής μονάδας θα αναλάβει ένα κοινό θέμα στο πλαίσιο της ενεργού πολιτειότητας. Το κοινό αυτό θέμα μπορεί να αναλύεται σε εξειδικευμένους άξονες για κάθε τάξη ξεχωριστά, ώστε στο τέλος να αποτελέσει ένα ενιαίο θέμα με συνέχεια και εννοιολογική δομή. Ακολουθεί η περιγραφή των επόμενων βημάτων.
1. Επίσκεψη σε τοπική υπηρεσία ή κέντρο ενημέρωσης – Επίσκεψη σε έναν τοπικό φορέα Πολιτικής Προστασίας ή Δημαρχείο ή Πυροσβεστική υπηρεσία κ.α. (αν υπάρχει στο νησί ή μέσω διαδικτύου) – Συνέντευξη ή παρουσίαση από υπεύθυνους για τα σχέδια εκκένωσης και τα μέτρα προστασίας σε περίπτωση σεισμού ή άλλων φυσικών καταστροφών – Ερωτήσεις από τους/τις μαθητές/τριες για τις φυσικές καταστροφές που έχουν αντιμετωπιστεί στο παρελθόν.
2. Παρατήρηση και Καταγραφή Σημείων Κινδύνου-Περίπατος στην περιοχή (σχολείο ή γειτονιά) για να εντοπιστούν: Παλαιά κτίρια που μπορεί να είναι επικίνδυνα σε σεισμό. Σημεία συγκέντρωσης σε περίπτωση σεισμού-Πινακίδες Πολιτικής Προστασίας (εάν υπάρχουν)-Αντιπλημμυρικά έργα που έχουν γίνει ή προγραμματίζονται να υλοποιηθούν-Αφαλατώσεις, ξηρασία -έλλειψη βροχών συνέπειες-Περιβαλλοντικές καταστροφές (θάλασσα, γεωργία, κτηνοτροφία κ.α.)-Φωτογραφική καταγραφή με κινητά ή κάμερες για χρήση στην εργασία.
3. Συλλογή Τοπικών Μαρτυριών-Συνεντεύξεις με μεγαλύτερους κατοίκους (παππούδες, γιαγιάδες, γονείς) για παλιούς σεισμούς ή ηφαιστειακές εκρήξεις ή φυσικές καταστροφές που έχουν συμβεί στο νησί. Αν διαπιστώνουν διαφορές στο πέρασμα του χρόνου σε λειψυδρία, ξηρασία, περιβαλλοντική ρύπανση-Καταγραφή των εμπειριών σε μορφή κειμένου ή ηχητικού αρχείου.
4. Άσκηση Ετοιμότητας-Προσομοίωση σεισμού στο σχολείο/ άσκηση σεισμού ή άλλων φυσικών καταστροφών/το υφιστάμενο σχέδιο έκτακτης ανάγκης-Οργάνωση άσκησης εκκένωσης με συμμετοχή των μαθητών/τριών-Καταγραφή παρατηρήσεων: πώς αντέδρασαν, τι δυσκολίες υπήρξαν.
5. Χρήση Ψηφιακών Εργαλείων-Επίσκεψη σε διαδικτυακούς χάρτες σεισμικότητας (όπως το seismoi.gr ή το gein.noa.gr)-Καταγραφή πραγματικών σεισμικών γεγονότων που έχουν συμβεί στις Κυκλάδες τον τελευταίο χρόνο.
6. Δημιουργία ενημερωτικού υλικού (ψηφιακού ή άλλου).
Δημιουργία Αφίσας ή κολάζ: Οι μαθητές/τριες φτιάχνουν αφίσες με πληροφορίες για τη σεισμικότητα και τους φυσικούς κινδύνους, Συμβουλές για προστασία σε περίπτωση σεισμού, Φωτογραφίες και ζωγραφιές που δημιούργησαν οι ίδιοι/ες.
Δημιουργία Μικρού Ενημερωτικού Φυλλαδίου – Συλλογική συγγραφή ενός απλού φυλλαδίου:-Πώς να προστατευτώ σε περίπτωση σεισμού στις Κυκλάδες-Γνωρίζεις τους φυσικούς κινδύνους του τόπου σου;
Δημιουργία Ψηφιακής Παρουσίασης ή Αναρτήσεων-Αν υπάρχει πρόσβαση σε υπολογιστές:-Δημιουργία ψηφιακής παρουσίασης ή μικρού βίντεο (1-2 λεπτών) με φωτογραφίες και βασικά μηνύματα.
1. Οι αφίσες τοποθετούνται στους διαδρόμους του σχολείου.
2. Παρουσίαση στην Τάξη ή σε Εκδήλωση-Οργάνωση μικρής εκδήλωσης ή παρουσίασης: Οι μαθητές/τριες παρουσιάζουν την εργασία τους σε άλλες τάξεις, στους γονείς ή στους/στις εκπαιδευτικούς-Χρησιμοποιούν απλά μέσα: PowerPoint, προφορική παρουσίαση, χαρτόνια-Μπορεί να συνοδεύεται από σύντομη προβολή βίντεο ή φωτογραφιών από τις δράσεις τους.
3. Διανομή ενημερωτικού φυλλαδίου σε συμμαθητές/τριες, γονείς ή στην κοινότητα.
4. Ανάρτηση ψηφιακής παρουσίασης σε σχολικό ιστολόγιο, πλατφόρμα ή τα κοινωνικά δίκτυα του σχολείου (με επίβλεψη εκπαιδευτικών).
5. Οργάνωση Ημέρας Ετοιμότητας-Μια μέρα στο σχολείο αφιερώνεται σε δραστηριότητες:-άσκηση εκκένωσης-Παιχνίδι γνώσεων (quiz) για σεισμούς και φυσικές καταστροφές-Παρουσίαση από τους/τις μαθητές/τριες σε μικρές ομάδες.
6. “Προστατεύω το Νησί μου” – Καμπάνια-Δημιουργία απλών συνθημάτων και σχεδίων που προωθούν την προστασία από φυσικές καταστροφές-Σχεδίαση λογότυπου ή σλόγκαν από τους/τις μαθητές/τριες “Το νησί μας αντέχει, αν ξέρουμε να προστατευτούμε!”
1. Ατομικός Αναστοχασμός (μαθητή/τριας) – Γραπτή εργασία ή συμπλήρωση φύλλου αναστοχασμού με ερωτήσεις όπως: Ποιο μέρος της εργασίας σού άρεσε περισσότερο και γιατί; Ποια δυσκολία αντιμετώπισες κατά τη διάρκεια του προγράμματος; Τι καινούριο έμαθες για τη σεισμικότητα ή τους φυσικούς κινδύνους; Αν ξεκινούσες πάλι από την αρχή, τι θα έκανες διαφορετικά; Πώς δούλεψες μέσα στην ομάδα σου (αν υπήρχαν ομάδες); Ποιο στοιχείο της δουλειάς σου σε κάνει περήφανο/η;
2. Ομαδικός Αναστοχασμός (ομάδα μαθητών/τριών) – Συζήτηση στην τάξη ή σε ομάδες: Πώς συνεργαστήκαμε ως ομάδα; Ποια ήταν τα δυνατά μας σημεία; Πού θα μπορούσαμε να βελτιωθούμε; Τι μάθαμε από τους/τις άλλους/ες; Οι απαντήσεις καταγράφονται σε έναν μεγάλο πίνακα ή χαρτόνι για οπτική ανατροφοδότηση.
3. Αναστοχασμός Εκπαιδευτικού-Ερωτήσεις για τον/την εκπαιδευτικό: Οι μαθητές/τριες συμμετείχαν ενεργά και με ενδιαφέρον; Ποιες μέθοδοι δούλεψαν καλύτερα για το επίπεδο τους; Υπήρξαν απρόοπτα ή δυσκολίες και πώς τα χειρίστηκαν; Ποιες αλλαγές θα έκανα στον σχεδιασμό για άλλη φορά; Πώς αξιολογώ συνολικά την επιτυχία του Προγράμματος ως προς τους στόχους μας;
4. Δημιουργία Τοίχου Αναστοχασμού-Μία δημιουργική ιδέα: Στο τέλος, φτιάχνετε έναν πίνακα με post-it ή καρτέλες όπου οι μαθητές/τριες γράφουν απαντήσεις στα εξής ερωτήματα: Τι κρατάω; Τι αφήνω (όχι τόσο καλές εμπειρίες); Τι προτείνω (ιδέες για βελτίωση). Ο τοίχος μπορεί να παραμείνει στον χώρο του σχολείου για μερικές μέρες.
Πηγές:Αναζητήστε στο διαδίκτυο πηγές σε φορείς όπως: ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικής Προστασίας), Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Κέντρο πολιτικής Προστασίας, ΕΜΥ (Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία), Πυροσβεστική Υπηρεσία, Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, Δήμους των νησιών
