Η δράση επιδιώκει την επαφή των μαθητών/τριών με τον ιστορικό και πολιτιστικό πλούτο του Δήμου Αγράφων. Μέσα από βιωματικές δράσεις, έρευνα και δημιουργία, οι μαθητές/τριες γίνονται ενεργοί φορείς ανάδειξης της τοπικής ιστορίας και πολιτιστικής ταυτότητας. Οι μαθητές/τριες αναλαμβάνουν να διερευνήσουν την ιστορική “αυτογνωσία” των κατοίκων της κοινότητας και να τους ευαισθητοποιήσουν ποικιλοτρόπως, φέρνοντάς τους σε επαφή με το έργο και τις δραστηριότητες τοπικών ηρώων, αλλά και με την αξία της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Γίνονται οι ίδιοι/ες πρεσβευτές του τόπου τους εφαρμόζοντας πρωτότυπες δράσεις ενημέρωσης, ανάδειξης και προβολής των σημαντικότερων ιστορικών προσωπικοτήτων και τοποσήμων της περιοχής τους για την τόνωση του τοπικού ιστορικού ενδιαφέροντος των κατοίκων και των επισκεπτών/τριών, πάντα με σεβασμό στους ιστορικούς τόπους και τα μνημεία.
ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ: Επόπτρια Ποιότητας Εκπαίδευσης Ευρυτανίας (Παπαντωνίου Ελένη), Γυμνάσιο Κερασοχωρίου (Τσουμάνη Καλλιόπη, κλ.ΠΕ02).
Σύνδεση με:
1. Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Ιστορίας των Α’, Β’ και Γ’ τάξεων Γυμνασίου (ΥΑ υπ. αριθμ. 4341/Δ2 (ΦΕΚ 217/Β΄/19-01-2023).
2. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Ιστορίας και Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Ιστορίας (ΦΕΚ 303 /Β΄/13-03-2003).
3. Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΥΑ υπ. αριθμ. 130372/ΓΔ4 (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024).
Οι μαθητές/τριες, αναμένεται να:
αναπτύξουν ιστορική σκέψη και συνείδηση,
κατανοήσουν το παρόν μέσα από τη γνώση του παρελθόντος,
συνδεθούν συναισθηματικά με τον τόπο τους,
οικοδομήσουν ιστορικές γνώσεις μάσα από βιωματικές και ερευνητικές δραστηριότητες,
αναδείξουν την πολιτιστική φυσιογνωμία των Αγράφων.
Οι μαθητές/τριες ξεκινούν από την ανάγνωση στην τάξη ενός μικρού διαδικτυακού ιστορικού άρθρου για τα Άγραφα και τη σημασία τους στη Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία. Αναρωτιούνται για το τι γνώριζαν ήδη και τι όχι, και αποφασίζουν να διερευνήσουν σε επίπεδο κοινότητας πόσο καλά οι ίδιοι οι κάτοικοι γνωρίζουν τον τόπο τους.
Έτσι, στρέφονται σε ερωτήματα που θα αποτελέσουν άξονες τοπικής ιστορικής έρευνας:
Γνωρίζουν πρώτα απ’ όλα οι κάτοικοι τι σημαίνει η ονομασία της γεωγραφικής περιοχής τους (Άγραφα);
Ποιους ήρωες ή σημαντικά μνημεία μπορούν να αναφέρουν;
Μπορούν οι μαθητές/τριες να οργανώσουν επισκέψεις σε ιστορικές μονές και μουσεία της περιοχής (Μονή Τατάρνας, στη Βίνιανη, στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης), καθώς και σε τόπους δράσης του αγώνα της Επανάστασης και να αντλήσουν χρήσιμα ιστορικά στοιχεία;
Μπορούν, πότε και με ποιο τρόπο, να πάρουν συνεντεύξεις με ηλικιωμένους/ες κατοίκους για τα τοπικά ήθη και έθιμα, την ιστορική μνήμη, τα προσωπικά ακούσματα και βιώματα;
Μπορούν να συνεργαστούν για να συγκεντρώσουν αξιόπιστες πληροφορίες από πηγές (διαδίκτυο, αρχεία, βιβλιοθήκες) για τον Κατσαντώνη, τον Βελή και άλλους τοπικούς ήρωες, όπως και για τον Κοσμά τον Αιτωλό;
Μήπως είναι καλύτερο το σχέδιο δράσης να οργανωθεί βάσει διακριτών αποστολών μέσω διαφορετικών ομάδων;
Στο πλαίσιο της διερεύνησης, μπορούν να διαμορφωθούν οι εξής ομάδες:
Η Ομάδα των Περιηγητών αναλαμβάνει τις εκπαιδευτικές επισκέψεις σε σημεία ενδιαφέροντος, όπως στην Αγία Παρασκευή στα Βραγγιανά, στην Τρύπα της Τατάρνας, στα μοναστήρια Παναγίας Στάνας, Αγίας Τριάδας και Βράχας, σε χώρους σχετικούς με τον Βελή, τον Κατσαντώνη, τον Παπαντωνίου και τον Καφαντάρη.
Η Ομάδα των Βιογράφων αναλαμβάνει την αναζήτηση πρωτογενών/δευτερογενών πηγών, την αποδελτίωση και σύνθεση των πληροφοριών για την ανάδειξη τοπικών ηρώων και προσωπικοτήτων.
Η Ομάδα των Δημοσιογράφων αναλαμβάνει τις συνεντεύξεις με κατοίκους, ιστορικούς, ιερείς, απογόνους τοπικών ηρώων.
Η Ομάδα των Ερευνητών αναλαμβάνει την οργάνωση και πραγματοποίηση μικρών δημοσκοπήσεων, μελετά τα αποτελέσματα και θέτει προβληματισμούς.
Σε επίπεδο ολομέλειας του τμήματος/της ομάδας προτείνονται και επιλέγονται από τα παιδιά τα παραδοτέα έργα τους: παραγωγή ιστορικού υλικού, καλλιτεχνικές-εικαστικές δημιουργίες, ενεργές παρεμβάσεις σε τοπικό επίπεδο.
Ανάλογα με την έρευνα και τη δράση που ανέλαβε η κάθε ομάδα, θα κατευθυνθεί σε μια συγκεκριμένη μορφή ενεργού παρέμβασης: καλλιτεχνική-δημιουργική, εθελοντική, δημοσιογραφική, ψηφιακή.
Ενδεικτικές παρεμβάσεις:
συγγραφή θεατρικών διαλόγων και τελική παράσταση για Αγραφιώτες αγωνιστές της Επανάστασης ή άλλες προσωπικότητες,
δημιουργία έντυπου ή ψηφιακού υλικού (π.χ. τουριστικός οδηγός),
δημιουργία ψηφιακών αφηγήσεων, podcasts, βίντεο, ιστορικών ντοκιμαντέρ,
τοποθέτηση QR codes και πινακίδων,
ανάπτυξη εφαρμογής κινητού με χάρτες και περιεχόμενο για ιστορικά σημεία,
οργάνωση τοπικής εκδήλωσης (π.χ. αναπαράσταση γεγονότων στην πλατεία του χωριού),
παρουσίαση ερευνητικού υλικού στο Δημοτικό Συμβούλιο ή στην κοινότητα,
οργάνωση Μαθητικού συνεδρίου: “Ήρωες και Πολιτιστικοί Φάροι των Αγράφων”,
προσφορά εθελοντικής δράσης σε μουσεία ή μονές (π.χ. δημιουργία πληροφοριακού υλικού. ξενάγηση).
Οι μαθητές/τριες υλοποιούν τις προτάσεις παρέμβασης, ανάλογα με την ιδιαίτερη αποστολή που είχαν στην ομάδα τους, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς.
Για παράδειγμα, είτε οι ίδιοι/ες είτε σε συνεργασία με τοπικό θεατρικό σύλλογο υλοποιούν θεατρική παράσταση. Αντίστοιχα, σε συνεργασία με το τοπικό Μουσείου Πολιτισμού και Ιστορίας εκδίδουν ιστορικό οδηγό για τους/τις επισκέπτες/τριες ή αναλαμβάνουν εθελοντικά ειδική θεματική ξενάγηση. Επίσης, μπορούν να οργανώσουν μαθητικό συνέδριο ή να παρουσιάσουν τα αποτέλεσμα της έρευνάς τους σε δημοσιογραφική εκπομπή, κ.ο.κ.
Ενδεικτικά:
Η Ομάδα των Περιηγητών θα ασχοληθεί με τη μελέτη και ανάδειξη φημισμένων τόπων και τοποσήμων της περιοχής, μέσα από έρευνα, εξερεύνηση και δημιουργικές δραστηριότητες:
Η ομάδα των Βιογράφων θα εστιάσει στη μελέτη και παρουσίαση ιστορικών προσώπων και ηρώων της περιοχής:
Η ομάδα των Δημοσιογράφων θα αναλάβει:
συνεντεύξεις με κατοίκους, ιστορικούς, ιερείς και απογόνους τοπικών ηρώων,
προετοιμασία ερωτήσεων, καταγραφή απαντήσεων και σύνθεση πληροφοριών,
συνεργασία με τις υπόλοιπες ομάδες για την παραγωγή ενιαίου υλικού.
Η ομάδα των Ερευνητών θα οργανώσει και θα πραγματοποιήσει μικρές δημοσκοπήσεις με ερωτήματα που σχετίζονται με τον κεντρικό προβληματισμό: “Πόσο καλά γνωρίζω τον τόπο μου;”.
Οι μαθητές/τριες θα μελετήσουν τα αποτελέσματα, θα εξαγάγουν συμπεράσματα και θα θέσουν νέους προβληματισμούς για τη γνώση και τη σύνδεση με τον τόπο τους.
Οι μαθητές/τριες μιλούν σε τοπικά μέσα (ραδιοφωνικά-τηλεοπτικά μέσα), αρθρογραφούν σε τοπικές εφημερίδες. Μπορούν, επίσης, να λάβουν μέρος σε μεγαλύτερα πολιτιστικά δρώμενα ή φεστιβάλ της περιοχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετές από τις δράσεις υλοποίησης του σχεδίου δράσης έχουν από μόνες τους επικοινωνιακό-προωθητικό χαρακτήρα: π.χ. η οργάνωση μαθητικού συνεδρίου ή ημερίδας, η δημιουργία και προώθηση τουριστικού οδηγού των Αγράφων κ.ο.κ
Στη φάση αυτή, οι μαθητές/τριες επανεκτιμούν τη μαθησιακή τους πορεία για να δώσουν νόημα στις εμπειρίες που αποκόμισαν.
Ειδικότερα, αναρωτιούνται:
Τι γνώριζαν για την περιοχή τους πριν την έναρξη του σχεδίου δράσης και τι γνωρίζουν τώρα;
Πώς άλλαξε η αντίληψή τους για την ιστορική σημασία των Αγράφων;
Ποια προσωπικά συναισθήματα τους προκάλεσε η επαφή με μαρτυρίες κατοίκων, η επίσκεψη σε ιστορικά μνημεία και η ενασχόληση με πηγές;
Ακόμη, μέσω ανατροφοδότησης σχετικά με τη συνεργασία και τις διαδικασίες συζητούν για το πώς λειτούργησαν οι επιμέρους ομάδες, ποιες δυσκολίες αντιμετώπισαν και πώς τις διαχειρίστηκαν, πόσο αποτελεσματικά μοιράστηκαν οι ρόλοι και πώς συνέβαλαν στην επιτυχία του σχεδίου.
Επίσης, επανεξετάζουν τον τρόπο διεξαγωγής της ιστορικής έρευνας:
Ποιες πηγές αποδείχθηκαν πιο χρήσιμες;
Αντιμετώπισαν προβλήματα αξιοπιστίας ή ερμηνείας;
Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να συνθέσουν τις πληροφορίες και να διαμορφώσουν μια συνολική εικόνα για την τοπική ιστορία;
Τι νέες δεξιότητες απέκτησαν μέσα από την αναζήτηση, την τεκμηρίωση και τη δημοσιοποίηση του έργου τους;
Τέλος, είναι χρήσιμο να γίνουν προτάσεις για το μέλλον:
Ποιες ιδέες ή δράσεις μπορούν να συνεχιστούν ή να επεκταθούν στο σχολείο ή στην κοινότητα;
Πώς μπορούν να αξιοποιήσουν όσα έμαθαν για να εμπνεύσουν άλλους νέους ή να προτείνουν τρόπους διατήρησης της ιστορικής μνήμης;
