Οι μαθητές/τριες ερευνούν την παραλία της Κυπαρισσίας ως στοιχείο φυσικού πλούτου, τοπικής ταυτότητας και κοινού αγαθού. Διερευνούν τις φυσικές και ανθρωπογενείς αλλαγές που έχουν επηρεάσει τη μορφή και τη λειτουργία της (π.χ. διάβρωση, ρύπανση, δόμηση), παρατηρούν και καταγράφουν την παρούσα κατάσταση και προτείνουν τρόπους προστασίας και ανάδειξης του παράκτιου περιβάλλοντος, αναλαμβάνοντας ρόλο ενεργών πολιτών. Η δράση συνδυάζει την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση με την καλλιέργεια ατομικής και συλλογικής ευθύνης για τη διατήρηση του φυσικού τοπίου και τη βιώσιμη αξιοποίηση του χώρου. Το πρόγραμμα μπορεί να προσαρμοστεί και να αξιοποιηθεί από σχολεία άλλων παράκτιων περιοχών, εστιάζοντας στις δικές τους ακτές και περιβαλλοντικές προκλήσεις. Μέσα από την ίδια μεθοδολογία (παρατήρηση, έρευνα, δημιουργία/παρέμβαση, διάχυση), οι μαθητές/τριες εμβαθύνουν στη σχέση του φυσικού περιβάλλοντος με την τοπική ταυτότητα και την ενεργό πολιτειότητα, συμβάλλοντας στην προστασία και ανάδειξή του στο πλαίσιο της δικής τους κοινότητας.
1. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Γεωλογίας- Γεωγραφίας (ΦΕΚ 304/Β΄/13-03-2003
2.Νέο Πρόγραμμα σπουδών Γεωλογίας-Γεωγραφία ΦΕΚ_ 1859_24-03-2023 3. Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024).
Οι μαθητές/τριες να είναι σε θέση να:
συλλέγουν, καταγράφουν και αναλύουν στοιχεία για το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της παραλίας της Κυπαρισσίας (π.χ. μορφολογία, διάβρωση, ρύπανση, ανθρώπινες παρεμβάσεις),
διερευνούν τον ρόλο της παραλίας στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της τοπικής κοινότητας, τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν,
κατανοούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στο παράκτιο οικοσύστημα και συσχετίζουν την τοπική κατάσταση με παγκόσμια περιβαλλοντικά ζητήματα,
αποτυπώνουν την προσωπική τους ματιά και στάση απέναντι στον δημόσιο φυσικό χώρο, εκφράζοντας περιβαλλοντικές και αισθητικές αξίες,
συντάσσουν και προτείνουν ολοκληρωμένες παρεμβάσεις ευαισθητοποίησης και προστασίας της παραλίας προς φορείς, πολίτες και την ευρύτερη σχολική κοινότητα.
Η δράση ξεκινά με μια ανοιχτή συζήτηση στην τάξη για την παραλία της Κυπαρισσίας, με σκοπό να ενεργοποιηθούν οι εμπειρίες και οι γνώσεις των μαθητών/τριών γύρω από τα φυσικά χαρακτηριστικά και τις ανθρωπογενείς επιδράσεις στον συγκεκριμένο δημόσιο χώρο.Ο/Η εκπαιδευτικός θέτει ερωτήσεις, όπως:- Ποιες είναι οι βασικές φυσικές μορφές που συναντάμε στην παραλία; -Έχετε παρατηρήσει αλλαγές στο σχήμα της ακτής;- Υπάρχουν σημάδια διάβρωσης ή φθοράς στο φυσικό τοπίο;- Ποια είναι η ποιότητα του περιβάλλοντος στην περιοχή (π.χ. καθαριότητα, ύπαρξη κάδων, απορριμμάτων, φυτών);- Πώς χρησιμοποιείται σήμερα η παραλία (αναψυχή, τουρισμός, αλιεία, άλλες δραστηριότητες);- Υπάρχουν επεμβάσεις από τον άνθρωπο που αλλάζουν το φυσικό περιβάλλον; Είναι θετικές ή αρνητικές;- Τι θα προτείνατε για να προστατευτεί και να αναβαθμιστεί ο χώρος;
Ακολουθεί προβολή και σύγκριση παλαιότερων και σύγχρονων φωτογραφιών της παραλίας (δορυφορικές ή τοπικές). Οι μαθητές/τριες, χωρισμένοι σε ομάδες, εντοπίζουν γεωμορφολογικές μεταβολές, σημεία ρύπανσης, παρεμβάσεις στο ανάγλυφο ή αλλαγές στις χρήσεις γης. Καταγράφουν τα στοιχεία αυτά σε φύλλο εργασίας και τα συζητούν στην ολομέλεια.
Δημιουργείται συλλογικά πίνακας ερωτημάτων, τα οποία ομαδοποιούνται σε θεματικές ενότητες:-
Φυσικά χαρακτηριστικά της ακτής (ανάγλυφο, γεωμορφές, φαινόμενα διάβρωσης)
Περιβαλλοντικά ζητήματα (ρύπανση, ανθρώπινες παρεμβάσεις, καταστροφή βλάστησης)
Χρήσεις του χώρου και σχέση με την τοπική κοινωνία
Προτάσεις προστασίας και βιώσιμης διαχείρισης
Η τάξη χωρίζεται σε ομάδες ρόλων, με σκοπό την εστιασμένη έρευνα:
Ομάδα Παρατηρητών Περιβάλλοντος: σχεδιάζει φύλλο παρατήρησης για την επιτόπια επίσκεψη. Εξετάζει τη μορφή της ακτής, τη διάβρωση, τη ρύπανση, την παρουσία υποδομών και τις χρήσεις του χώρου. Συλλέγει φωτογραφικό υλικό.
Ομάδα Τοπογράφων – Γεωγράφων: ερευνά χάρτες, δορυφορικές εικόνες και σχετικές πληροφορίες για να μελετήσει τη μορφολογία, την αλλαγή του τοπίου, τα αίτια της διάβρωσης και τις φυσικές ιδιαιτερότητες της παραλίας.
Ομάδα Κοινοτικών Παρατηρητών: διεξάγει σύντομες συνεντεύξεις με πολίτες, λουόμενους και επαγγελματίες της περιοχής για τη χρήση και την εικόνα της παραλίας, καθώς και τις απόψεις τους για παρεμβάσεις ή προβλήματα.
Ομάδα Δημιουργών: συλλέγει φωτογραφικό υλικό, εικόνες και παραδείγματα από άλλες παράκτιες περιοχές, ώστε να εμπνευστεί για δημιουργία αφίσας, βίντεο ή ενημερωτικού υλικού ευαισθητοποίησης.
Κατά την επιτόπια επίσκεψη, οι ομάδες συμπληρώνουν τα εργαλεία τους, παρατηρούν, φωτογραφίζουν και τεκμηριώνουν με γεωγραφικό και περιβαλλοντικό προσανατολισμό την κατάσταση της παραλίας, προετοιμάζοντας το υλικό για την επόμενη φάση.
Οι ομάδες οργανώνουν και επεξεργάζονται το υλικό τους στην τάξη. Στην ολομέλεια, εξετάζουν σχέδια παρέμβασης με κεντρικό ερώτημα: Αν σας ζητούσαν να αλλάξετε κάτι στην παραλία της Κυπαρισσίας, τι θα προτείνατε;
Για τον σκοπό αυτό, δημιουργούν συλλογικά έναν πίνακα δύο στηλών, στον οποίο καταγράφονται:- Θετικά χαρακτηριστικά της παραλίας (φυσική ομορφιά, γεωμορφολογικά γνωρίσματα, προσβασιμότητα, αισθητική τοπίου, οικολογική αξία)- Προβλήματα ή δυνατότητες βελτίωσης (διάβρωση, ρύπανση, ελλείψεις σε υποδομές, περιορισμένη προσβασιμότητα, ανεπαρκής πληροφόρηση).
Ακολουθεί συζήτηση γύρω από βιώσιμες λύσεις περιβαλλοντικής προστασίας και ανάδειξης του παράκτιου χώρου, όπως:- δημιουργία σημείων σκίασης με φυσικά υλικά,- τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης,- δενδροφυτεύσεις σε επιλεγμένα σημεία,- δημιουργία ξύλινων διαδρομών και ενημερωτικών πινακίδων,- προσβασιμότητα για ΑμεΑ και ενίσχυση φυσικών φραγμάτων για την αντιμετώπιση της διάβρωσης.
Οι μαθητές/τριες καταγράφουν τις προτάσεις αυτές σε ένα υπόμνημα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, που απευθύνεται στη Δημοτική Αρχή. Παράλληλα, συζητείται η δυνατότητα δημιουργίας QR code σε επιλεγμένα σημεία της παραλίας, που θα παρέχουν πληροφορίες για:- τη γεωμορφολογία της περιοχής,- τις περιβαλλοντικές πιέσεις που δέχεται,- τις καλές πρακτικές συμπεριφοράς και προστασίας του παράκτιου οικοσυστήματος. Κατόπιν επικοινωνίας με τον Δήμο και την εξασφάλιση σχετικής έγκρισης, οι ομάδες επιμελούνται το ψηφιακό υλικό που θα ενσωματωθεί στα QR code (κείμενα, φωτογραφίες, ηχητικές αφηγήσεις ή σύντομα βίντεο), με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση επισκεπτών/τριών και κατοίκων, στην ελληνική και, όπου είναι δυνατό, και σε άλλες γλώσσες.
Οι μαθητές/τριες παρουσιάζουν τις προτάσεις παρέμβασης για την προστασία, ανάδειξη και βιώσιμη αξιοποίηση της παραλίας της Κυπαρισσίας σε αρμόδιο εκπρόσωπο της δημοτικής αρχής, επιτόπου, στον χώρο της παραλίας. Στο πλαίσιο της παρουσίασης:
Εκθέτουν τα αποτελέσματα της επιτόπιας παρατήρησης και καταγραφής (π.χ. καταγραφή ρύπανσης, φθοράς, σημείων κινδύνου ή παραμέλησης).
Προτείνουν παρεμβάσεις βασισμένες σε γεωγραφική και περιβαλλοντική τεκμηρίωση, με σκοπό τη βελτίωση της εικόνας και της λειτουργικότητας του χώρου.
Αναδεικνύουν τις ιδέες που διαμόρφωσαν μέσω των ομάδων τους και τις καταθέτουν υπό τη μορφή υπομνήματος ή παρουσίασης.
Επιπλέον θα μπορούσαν, μετά από σχετική συνεννόηση και έγκριση από τις τοπικές αρχές, οι μαθητές/τριες να τοποθετήσουν QR code σε συμφωνημένα σημεία της παραλίας. Κάθε QR code θα οδηγεί σε ψηφιακό υλικό που οι ίδιοι/ες έχουν δημιουργήσει και το οποίο θα περιλαμβάνει:- πληροφορίες για τη γεωμορφολογία της παραλίας,- τις περιβαλλοντικές απειλές και τις προτεινόμενες λύσεις,- καλές πρακτικές συμπεριφοράς από λουόμενους και επισκέπτες,- εικόνες και σύντομα κείμενα που ευαισθητοποιούν και ενημερώνουν το κοινό.
Η παρέμβαση λειτουργεί τόσο συμβολικά όσο και ουσιαστικά, ενισχύοντας τον ρόλο των μαθητών/τριών ως ενεργών πολιτών και πολλαπλασιαστών περιβαλλοντικής συνείδησης.
Η φάση αυτή εστιάζει στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μαθητικής έρευνας και παρέμβασης στην ευρύτερη σχολική και τοπική κοινότητα, ενισχύοντας τη σύνδεση των μαθητών/τριών με τον τόπο και την έννοια της ενεργού πολιτειότητας.Κάθε ομάδα οργανώνει και παρουσιάζει το έργο της:
Οι Παρατηρητές Περιβάλλοντος παρουσιάζουν τις διαπιστώσεις τους για την κατάσταση της παραλίας: σημεία ρύπανσης, φθορές, φυσικές ή τεχνητές παρεμβάσεις, και περιβαλλοντικά προβλήματα ή προοπτικές αποκατάστασης.
Οι Τοπογράφοι – Γεωγράφοι παρουσιάζουν τη γεωμορφολογία και τις μεταβολές που παρατηρήθηκαν (π.χ. διάβρωση, αλλαγές στην ακτογραμμή), αξιοποιώντας χάρτες, φωτογραφίες ή δορυφορικά στιγμιότυπα.
Οι Δημοσιογράφοι διαβάζουν επιλεγμένα αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις που συνέλεξαν, συνοψίζουν τις απόψεις των κατοίκων και επαγγελματιών, και παρουσιάζουν ομαδοποιημένα τα βασικά δεδομένα (π.χ. με γραφήματα ή infographics).
Οι Δημιουργοί αναλαμβάνουν την καλλιτεχνική και επικοινωνιακή αποτύπωση της συνολικής εμπειρίας: δημιουργούν αφίσα, φωτοκολλάζ, εικαστικό έργο ή σύντομο βίντεο που συνοψίζει το πρόβλημα και τις προτεινόμενες λύσεις.
Οι παρουσιάσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν είτε σε αίθουσα του σχολείου είτε, εφόσον είναι εφικτό, επιτόπου στην παραλία, προσδίδοντας δημόσιο και συμβολικό χαρακτήρα στη δράση. Στην εκδήλωση προσκαλούνται:- μέλη της τοπικής κοινότητας,- εκπρόσωποι του Δήμου ή άλλων τοπικών φορέων,- γονείς και εκπαιδευτικοί.
Οι μαθητές/τριες παρουσιάζουν τα σημεία στα οποία τοποθετήθηκαν τα QR code και εξηγούν το περιεχόμενό τους, ενθαρρύνοντας τους/τις παρευρισκόμενους/ες να τα σκανάρουν και να γνωρίσουν την παραλία από μια νέα οπτική.
Τέλος, παραδίδεται σε έντυπη ή ψηφιακή μορφή ένα τρίπτυχο υπόμνημα, με τα βασικά ευρήματα, τις προτάσεις και τις δράσεις που υλοποιήθηκαν, με στόχο:- την ευαισθητοποίηση της κοινότητας,- την προώθηση του διαλόγου για τη φροντίδα της παραλίας,- την ενίσχυση του ρόλου των μαθητών/τριών ως ενεργών πολιτών.
Η φάση αυτή λειτουργεί όχι μόνο ως κλείσιμο, αλλά και ως άνοιγμα προς την κοινότητα, δίνοντας στους/στις μαθητές/τριες τη μοναδική εμπειρία του να γίνονται φορείς λόγου, ευθύνης και δημιουργικής δράσης για το τοπικό τους περιβάλλον.
Η τελική φάση του προγράμματος αφιερώνεται στον αναστοχασμό των μαθητών/τριών γύρω από τη μαθησιακή και βιωματική πορεία που ακολούθησαν κατά τη διάρκεια της ενασχόλησής τους με την παραλία της Κυπαρισσίας. Οι μαθητές/τριες καλούνται να σκεφτούν:
Τι έμαθαν για τη γεωγραφία και το περιβάλλον του τόπου τους,
Πώς συνεργάστηκαν στις ομάδες,
Ποιες στιγμές τους εντυπωσίασαν, προβλημάτισαν ή ενθουσίασαν,
Πώς άλλαξε η ματιά τους απέναντι στον δημόσιο χώρο και τη δική τους ευθύνη ως πολίτες.
Ο/Η εκπαιδευτικός αξιοποιεί ερωτήσεις όπως:- «Τι καινούριο μάθατε για την παραλία της Κυπαρισσίας;»- «Υπάρχει κάτι που δεν είχατε παρατηρήσει ποτέ πριν;»- «Πώς ήταν η συνεργασία σας στην ομάδα;»- «Τι θα λέγατε τώρα σε έναν επισκέπτη για την παραλία μας;»- «Νιώθετε ότι μπορείτε να συμβάλετε ως πολίτες στην προστασία του τόπου σας;»
