Ο/Η εκπαιδευτικός, σε συνεργασία με τους/τις μαθητές/τριες, τους/τις συναδέλφους/ισσες εκπαιδευτικούς (εφόσον πρόκειται για διαθεματική ή διατμηματική δράση) και τη διεύθυνση του σχολείου, καταρτίζει τον συλλογικό σχεδιασμό του προγράμματος. Ο σχεδιασμός γίνεται με βάση την ηλικία και τα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών, τις δυνατότητες του σχολείου, τις διαθέσιμες πηγές και το σχετικό υλικό.

Ενδεικτικά βήματα ενεργειών:

Καθορισμός θεματικού πλαισίου: Στον βαθμό που έχει επιλεγεί το συγκεκριμένο θέμα τοπικής ιστορίας (π.χ. η ιστορία του γειτονιάς ή του οικισμού, σημαντικά ιστορικά γεγονότα, παραδοσιακά επαγγέλματα, αρχιτεκτονικά μνημεία) διαμορφώνεται ο οριστικός τίτλος και υπότιτλος του προγράμματος.

Με ελεύθερη συζήτηση και τη συντονιστική καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού καταγράφονται τα ερωτήματα και οι απορίες των μαθητών/τριών, καθώς και οι προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες τους.

Καθορίζονται οι στόχοι του προγράμματος (γνωστικοί/μεταγνωστικοί, στάσεων/ψυχοκινητικοί, ανάπτυξης δεξιοτήτων, κοινωνικοποιητικοί).

Συγκροτείται η ομάδα έργου με κατανομή ρόλων (συντονιστής/τρια, υπεύθυνοι/ες δράσεων, τεκμηρίωσης, παρουσίασης κ.ά.) και καθορίζονται οι απαραίτητες και κατάλληλες συνέργειες με πρόσωπα και φορείς.

Διαμορφώνεται το συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και οι φάσεις υλοποίησης: έρευνα – τεκμηρίωση – επισκέψεις – δημιουργία υλικού – παρουσίαση.

Διανέμονται ερευνητικά φύλλα εργασίας, με οδηγίες για παρατήρηση, καταγραφή ή και συνέντευξη.

Καθορίζονται οι προπαρασκευαστικές επαφές και συνεργασίες, λ.χ. η επικοινωνία με τοπικούς φορείς (Δήμος, Δημοτική Βιβλιοθήκη, Μουσεία, Αρχεία), η συνεργασία με ειδικούς/τοπικούς ιστορικούς ή ερευνητές/τριες για παρουσίαση υλικού ή ξενάγηση, η διασύνδεση με πολιτιστικούς συλλόγους ή ομάδες που διατηρούν προφορική ιστορία ή αρχειακό υλικό, οι επαφές με γονείς και τοπική κοινότητα για συλλογή φωτογραφιών, μαρτυριών, αντικειμένων, και εξασφαλίζεται η αίτηση άδειας για επισκέψεις σε χώρους ενδιαφέροντος (π.χ. ιστορικά κτίρια, μουσεία, μνημεία).

Γίνεται έρευνα βιβλιογραφική και διαδικτυακή για συλλογή και αξιολόγηση του υπό διερεύνηση υλικού και αναζητούνται πρωτογενείς πηγές (φωτογραφίες, χάρτες, εφημερίδες, προφορικές μαρτυρίες, κ.ά.).

Καθορίζεται η παρουσίαση του τελικού υλικού, με την επιλογή μορφής παρουσίασης (ψηφιακή έκθεση, θεατρικό, έντυπο φυλλάδιο, ντοκιμαντέρ, ιστορικός περίπατος) και προγραμματίζεται η εκδήλωση της παρουσίασης (π.χ. ανοιχτή στο κοινό, στο σχολείο ή σε δημοτικό χώρο).

Στο πλαίσιο της επιτόπιας έρευνας και της δράση στο πεδίο εντάσσονται:

Οι επισκέψεις/περίπατοι στο σημείο και χώρο ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος και η επιτόπια δράση βάσει των ερευνητικών φύλλων εργασίας.

Η παρατήρηση, φωτογράφιση και η συμπλήρωση φύλλων τεκμηρίωσης, στο πλαίσιο των οποίων συνδέεται το παρελθόν με το παρόν μέσα από συγκριτικού τύπου αναλογίες και διαφορές στον χωρόχρονο (π.χ. πώς ήταν η περιοχή, ο χώρος τότε και πώς είναι σήμερα).

Οι συνεντεύξεις με μέλη της τοπικής κοινότητας (ηλικιωμένους/ες κατοίκους/ειδικούς/τεχνίτες/τριες), είτε μετά από πρόσκλησή τους στο στο σχολείο είτε με προγραμματισμένη συνάντηση στον υπό διερεύνηση τόπο, όπου οι μαθητές/τριες καταγράφουν προφορικές μαρτυρίες (ενδεχομένως και με ηχογράφηση/βίντεο).

Η συνεργασία με τοπικούς φορείς και αρχεία (λ.χ. επίσκεψη σε Λαογραφικό Μουσείο, Ιστορικό Αρχείο, Βιβλιοθήκη) και η πρόσβαση σε παλιές φωτογραφίες, χάρτες, έγγραφα.

Οι τυχόν καλλιτεχνικές ή δημιουργικές δραστηριότητες των μαθητών/τριών στο πεδίο με σκίτσα ή ζωγραφιές από τα ιστορικά κτήρια/σημεία, η φωτογραφική αποτύπωση με θεματικές (π.χ. «Το παρελθόν στον δρόμο μου») και η καταγραφή με μορφή podcast ή σύντομου ντοκιμαντέρ.