Τα «μνημεία» δεν είναι μόνο τα υλικά αποτυπώματα του ανθρώπινου πολιτισμού, είναι και η άυλη πολιτιστική κληρονομιά, είναι και τα «μνημεία της φύσης». Οι μαθητές/τριες του Νομού Ξάνθης δρουν συλλογικά, με σκοπό την ανάδειξη, την προστασία και τη διατήρηση των «μνημείων» του Νομού Ξάνθης που χρήζουν «προστασίας» αξιοποιώντας τις ψηφιακές τεχνολογίες και τη συνεργασία με τοπικούς φορείς και πρόσωπα- φορείς ιστορικής μνήμης. Σταδιακά, δημιουργούν δίκτυο συνεργασίας σχολείων του νομού Ξάνθης, προκειμένου να «χτίσουν» το ψηφιακό αποτύπωμα των «μνημείων» του νομού Ξάνθης (ψηφιακός οδηγός). Κάθε σχολική μονάδα αναλαμβάνει να δημιουργήσει τουλάχιστον έναν σημαντικό ψηφιακό πόρο για τουλάχιστον ένα «μνημείο» της Ξάνθης, μια ψηφίδα μνήμης.
Σύνδεση με το:
Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Ιστορίας των Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεων Γυμνασίου (ΥΑ υπ. αριθμ. 4341/Δ2 (ΦΕΚ 217/Β΄/19-01-2023).
Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Ιστορίας και Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Ιστορίας (ΦΕΚ 303 /Β΄/13-03-2003).
Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΥΑ υπ. αριθμ. 130372/ΓΔ4 (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024).
Οι μαθητές/τριες, αναμένεται να:
συμβάλουν στο «Άνοιγμα» του σχολείου στην τοπική κοινωνία,
διερευνήσουν βιωματικά τον υλικό και άυλο πολιτισμό του νομού Ξάνθης, μέσα από δραστηριότητες εντός και εκτός τάξης,
συνδέσουν την πολιτιστική κληρονομιά της ιδιαίτερης πατρίδας τους με την εθνική, την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ιστορία,
συνδέσουν τις δράσεις τους με την κοινωνική, περιβαλλοντική και διαπολιτισμική εκπαίδευση και την αειφόρο ανάπτυξη,
αποτυπώσουν τον περιβάλλοντα χώρο διατυπώνοντας έλλογες υποθέσεις εργασίας,
αιτιολογούν την ανάγκη ανάδειξης και προστασίας των «μνημείων»,
αντλήσουν πληροφορίες από τη διερεύνηση πηγών και επαληθεύσουν δεδομένα,
παρατηρούν, περιγράφουν, συγκρίνουν και εξηγούν τους λόγους για τους οποίους τα «μνημεία» πήραν την παρούσα μορφή τους στον συγκεκριμένο χώρο,
δημιουργούν «κείμενα» και πολιτιστικά έργα,
δημιουργούν ψηφιακούς πόρους σχετικούς με τα «μνημεία» του νομού Ξάνθης.
Οι μαθητές/τριες εντοπίζουν την ανάγκη «προστασίας» και ανάδειξης ενός «μνημείου» του νομού Ξάνθης και αποφασίζουν, μετά από συλλογική διαβούλευση και ανταλλαγή ιδεών να το αναδείξουν, να το «προστατεύσουν» και να το διατηρήσουν στη μνήμη, αξιοποιώντας τις ψηφιακές τεχνολογίες.
Ακολούθως, αιτιολογούν την ανάγκη ανάδειξης και προστασίας του συγκεκριμένου μνημείου με βάση και την προσωπική τους «σχέση» με το «μνημείο». Προτείνεται να υιοθετηθούν και τα κριτήρια της εγγύτητας στη σχολική μονάδα και της επισκεψιμότητας των «μνημείων». Συζητούν για την έννοια του «μνημείου» (σύνδεση με την ατομική και συλλογική μνήμη, μνημεία της φύσης), την υλική και την άυλη πολιτιστική κληρονομιά.
Ενδεικτικά «μνημεία»: Δάσος Χαϊντούς, Κάστρο Καλύβας- Σταυρούπολη, Αρχαιολογικός χώρος Αβδήρων, Καπναποθήκες Ξάνθης και Γενισέας, Χάνια, ίχνη της παρουσίας των Εβραίων στον νομό Ξάνθης, Τεκές Κιουτουκλού Μπαμπά της Συδινής, Λαϊκά παραμύθια, Τοπική κουζίνα.
Στη συνέχεια, διατυπώνουν ερευνητικά ερωτήματα και υποθέσεις εργασίας: γεωγραφία, ανθρωπογεωγραφία, μετακινήσεις πληθυσμών, ο οικονομικός παράγοντας σε σχέση με τη δημιουργία «μνημείων» και τη διατήρησή τους στη μνήμη των ανθρώπων ενός τόπου.
Αφού επιλέξουν ερευνητικά εργαλεία (συνεντεύξεις, έρευνα σε αρχεία, ερωτηματολόγια) και ψηφιακά εργαλεία, χωρίζονται σε ομάδες: οι «ιστορικοί» κάνουν έρευνα σε αρχεία, οι «δημοσιογράφοι» παίρνουν συνεντεύξεις, οι «ψηφιακοί» δημιουργούν τους ψηφιακούς πόρους, οι «ειδικοί επικοινωνίας» επικοινωνούν με άλλες σχολικές μονάδες, για τη δημιουργία του δικτύου συνεργασίας και με τοπικούς φορείς και είναι υπεύθυνοι/ες για τη διάχυση των δράσεων.
Καθόλη τη διαδικασία, όπου προωθείται η υιοθέτηση των μεθόδων της επίλυσης προβλήματος με έμφαση στην αυτενέργεια των μαθητών/τριών, ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού είναι διευκολυντικός.
Στη φάση της προετοιμασίας και του σχεδιασμού, εντοπίζεται η εκπαιδευτική πρόκληση, που είναι η ανάγκη ανάδειξης/ προστασίας/διατήρησης «μνημείων» του νομού Ξάνθης.
Ως λύση προτείνεται η ψηφιακή ανάδειξη των μνημείων του νομού Ξάνθης, που χρήζουν «προστασίας» και η ψηφιακή διατήρησή τους στην ατομική και συλλογική μνήμη. Σε αυτό το πλαίσιο, θα δημιουργηθεί ένας ψηφιακός πόρος ανά σχολείο, μια ψηφίδα μνήμης.
Οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με τους τρόπους της επιστημονικής έρευνας (συνέντευξη, έρευνα σε αρχεία, σύνταξη ερωτηματολογίου).
Ακολούθως:
Σχέδιο Α: Οι μαθητές/τριες κάνουν προπαρασκευαστικές επαφές με τοπικούς φορείς (Δήμοι, Εφορεία αρχαιοτήτων, Μουσεία, Φορείς διαχείρισης), προκειμένου να ερευνήσουν επί τόπου στα αρχεία, για να λάβουν τη σχετική επιστημονική καθοδήγηση από τους/τις υπευθύνους/ες. Προετοιμάζουν τις επαφές με πρόσωπα που έχουν προσωπική σχέση με τα «μνημεία» ή είναι τα ίδια φορείς ιστορικής μνήμης (συνεντεύξεις).
Σχέδιο Β: Εφόσον δεν υπάρχει η δυνατότητα επιτόπιας έρευνας, ζητείται ψηφιακή συνεργασία με τους τοπικούς φορείς ή/ και επίσκεψη υπευθύνων/ειδικών/επιστημόνων/προσώπων-φορέων ιστορικής μνήμης στον χώρο του σχολείου. Οι μαθητές/τριες επικοινωνούν με άλλες σχολικές μονάδες με στόχο τη δημιουργία δικτύου ψηφιακής αποτύπωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς του νομού Ξάνθης. Η επικοινωνία και η ανταλλαγή ιδεών και υλικού μπορεί να γίνει είτε δια ζώσης είτε ψηφιακά.
Μετά την απαραίτητη έρευνα σε αρχεία, τις συνεντεύξεις, τις επισκέψεις στο μνημείο, εφόσον πρόκειται για μνημείο υλικού πολιτισμού ή μνημείο της φύσης, οι μαθητές/τριες δημιουργούν ψηφιακούς πόρους και τα αντίστοιχα QRs για τα «μνημεία», ψηφίδες μνήμης.
Ενδεικτικά, μπορούν να προχωρήσουν στη:
δημιουργία εικονικής περιήγησης, παρουσίασης διαφανειών για την ιστορία των «μνημείων» και τη σύνδεσή τους με ιστορικά γεγονότα και με ιστορικές προσωπικότητες ή/και μύθους και θρύλους,
δημιουργία ηχητικών αρχείων συνεντεύξεων/δημοτικών και λαϊκών τραγουδιών/αφήγησης παραμυθιών, βίντεο αναπαράστασης εθίμων και εκτέλεσης συνταγών τοπικής κουζίνας.
Οι «ειδικοί επικοινωνίας» παρουσιάζουν τη δράση σε εκδήλωση διάχυσης του σχολείου, εντός ή εκτός του σχολικού χώρου (ιδανικά στο ίδιο το μνημείο, εφόσον πρόκειται για «υλική» πολιτιστική κληρονομιά ή «μνημείο της φύσης»),
οι «ψηφιακοί» αναρτούν τους ψηφιακούς πόρους σε κοινό κατάλληλο ιστοχώρο του δικτύου συνεργασίας σχολείων του νομού Ξάνθης,
οι «ιστορικοί» και οι «δημοσιογράφοι» επισκέπτονται τοπικούς φορείς με προτάσεις για την ανάδειξη των «μνημείων» και την περαιτέρω αξιοποίηση του ψηφιακού υλικού.
Επιχειρείται η αποτύπωση γνώσεων, συναισθημάτων και εμπειριών μέσω ψηφιακού ερωτηματολογίου, ενώ παράλληλα γίνονται προτάσεις βελτίωσης, αναθεώρηση αρχικών αντιλήψεων.
Ως επέκταση, μπορεί να αξιοποιηθεί κάποιο πολιτιστικό δρώμενο σε σχέση με το «μνημείο»: Λογοτεχνία και δημιουργική γραφή, δραματοποίηση, αφήγηση ιστορίας.
