Εργαστήρια Δεξιοτήτων

Φροντίζω το περιβάλλον
  • Παγκόσμια και τοπική Πολιτιστική κληρονομιά

Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης Προγράμματος Δράσης

Αριθμός Εργαστηρίων:

7

Αριθμός Διδακτικών Ωρών:

7

Δίκτυο Iστοριών

Δεξιότητες Στόχευσης

Δεξιότητες Μάθησης του 21ου αιώνα 4cs
  • δημιουργικότητα
  • επικοινωνία
  • κριτική σκέψη
  • συνεργασία
Δεξιότητες του νου
  • επίλυση προβλημάτων
  • κατασκευές, παιχνίδια, εφαρμογές
  • ρουτίνες σκέψης και αναστοχασμός
Πλάγια σκέψη
  • δημιουργική, παραγωγική, ολιστική σκέψη

Σύντομη περιγραφή

Σκοπός του προγράμματος καλλιέργειας δεξιοτήτων με τίτλο «Δίκτυο ιστοριών» είναι οι μαθητές/-τριες, μέσα από τις δραστηριότητες των επιμέρους εργαστηρίων, να συνδέσουν ιστορικά μνημεία της περιοχής τους με κέντρο αναφοράς ένα μουσείο. Οι μαθητές/-τριες αρχικά έρχονται σε επαφή με φωτογραφίες ιστορικών στοιχείων, στη συνέχεια επισκέπτονται ένα μουσείο, παρατηρούν αντικείμενα και επιχειρούν να μάθουν ιστορίες από αυτά. Στα επόμενα εργαστήρια κατασκευάζουν μία μουσειοσκευή, συνομιλούν με ανθρώπους και μαθαίνουν κι άλλες ιστορίες. Στα τελευταία εργαστήρια δημιουργείται ένας χάρτης περιήγησης με στόχο τη διασύνδεση των ιστοριών. Το πρόγραμμα δύναται να συνδεθεί και να εμπλουτίσει τους στόχους των Προγραμμάτων Σπουδών και άλλων διδακτικών αντικειμένων ή/και να αποτελέσουν δράση και μαθητικού ομίλου. Κεντρικό ρόλο σε κάθε επιμέρους εργαστήριο έχουν οι ρουτίνες σκέψης και τα εργαλεία διαπολιτισμικού διαλόγου που οπτικοποιούν και κάνουν κατανοητές ανώτερες νοητικές ενέργειες που απαιτούνται για την απόκτηση δεξιοτήτων.

 

Τίτλοι επιμέρους εργαστηρίων

1. Ιστορικές συλλογές

Το Εργαστήριο μπορεί να παραπέμπει στην Ενότητα 1 του βιβλίου της Γλώσσας και συγκεκριμένα στη διδασκαλία γραπτού λόγου με θέμα «Πώς περιγράφουμε ένα πράγμα (αντικείμενο)» και στη Γεωγραφία στην Ενότητα Δ’ Οι ήπειροι: Κεφάλαιο 31 «Αξιοθέατα, μνημεία και ιστορική συνέχεια των λαών της Ευρώπης».

Οι μαθητές/τριες διερευνούν τον ιστότοπο της Ναυτικής Συλλογής του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη και τη συλλογή του ναυάρχου Nelson. Καλούνται να επιλέξουν ένα από τα προσωπικά αντικείμενα του ναυάρχου Nelson.

Περιεργάζονται και εστιάζουν ψηφιακά στο αντικείμενο που έχουν επιλέξει αξιοποιώντας το Φύλλο Εργασίας 1 που έχει δομηθεί με βάση τη ρουτίνα
σκέψης «Μέρη-Σκοποί-Πολυπλοκότητα» (Parts-Purposes-Complexities).

ΜΕΡΗ: Ποια είναι τα μέρη του αντικειμένου; Από τι αποτελείται;
ΣΚΟΠΟΙ: Ποιος είναι ο σκοπός της λειτουργίας κάθε μέρους;
ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ: Πώς τα μέρη και οι σκοποί του αντικειμένου μπορούν να φανερώσουν την ιστορία του;  Πώς η ιστορία του αντικειμένου συνδέεται με την ιστορία του μουσείου και την ιστορία του τόπου;

Οι μαθητές/τριες παρουσιάζουν τις καταγραφές τους και τις σχολιάζουν μεταξύ τους αξιοποιώντας τα εργαλεία διαλόγου:

Παρατηρήστε: Σχολιάστε κάτι συγκεκριμένα που σας έχει τραβήξει την προσοχή στο έργο του/της συμμαθητή/τριας.
Πείτε τη γνώμη σας: Διατυπώστε την άποψή σας για κάποιο από τα «μέρη-σκοποί-πολυπλοκότητα» του αντικειμένου που δεν έχει αναφέρει ο/η συμμαθητής/τριά σας

2. Ερευνώ μέσα στο μουσείο

Το Εργαστήριο μπορεί να παραπέμπει στην Ενότητα 16 του βιβλίου της Γλώσσας και συγκεκριμένα στη διδασκαλία του θέματος «Πώς κάνουμε έναν απολογισμό (για όσα είδαμε, ακούσαμε, μάθαμε και αισθανθήκαμε) μετά από επίσκεψη σε κάποιο χώρο».
Ανάλογα με τη γεωγραφική θέση του σχολείου οργανώνεται μία εκπαιδευτική επίσκεψη είτε σε Μουσείο της περιοχής ή στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη.
Οι μαθητές/τριες επιβραδύνουν τους ρυθμούς και παρατηρούν τον χώρο και τα αντικείμενα αξιοποιώντας όσες αισθήσεις (βλέπω, ακούω, ακουμπώ, μυρίζω) είναι εφικτό και επιτρέπεται.
Φωτογραφίζουν τα εκθέματα και καταγράφουν σε φύλλο παρατήρησης (βλ. Φύλλο Εργασίας 2) κάτι που βλέπουν για πρώτη φορά, κάτι που τους αρέσει,
κάτι που τους κάνει εντύπωση, κάτι για το οποίο θέλουν να μάθουν περισσότερα πράγματα.

Στην τάξη οι μαθητές/τριες σχολιάζουν την επίσκεψη στο μουσείο και την παρατήρηση των αντικειμένων αξιοποιώντας τα εργαλεία διαλόγου:

Ρωτήστε: Διατυπώστε ερωτήσεις ώστε να κατανοήσετε καλύτερα την παρατήρηση που έκαναν οι συμμαθητές/τριές σας σχετικά με κάποιο αντικείμενο.
Συνδέστε: Συνδέστε με την προσωπική σας εμπειρία ή γνώση.

3. Ιστορίες ενός αντικειμένου

Το Εργαστήριο μπορεί να παραπέμπει στην Ενότητα 1 του βιβλίου της Γλώσσας και συγκεκριμένα στη διδασκαλία του θέματος «Πώς αφηγούμαστε μία ιστορία». Σε ζευγάρια ή μικρές ομάδες οι μαθητές/τριες αναλαμβάνουν να συλλέξουν πληροφορίες για το αντικείμενο παρατήρησης ώστε να γράψουν την ιστορία του σύμφωνα με τη δική τους οπτική. Περιηγούνται στον ιστότοπο του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη ώστε να εξετάσουν τον τρόπο παρουσίασης των αντικειμένων των ιστορικών συλλογών. Εκτός από τη συλλογή του ναυάρχου Nelson, διερευνούν και τους ιστορικούς καταλόγους των περιηγητών για να γνωρίσουν την οπτική των ιστορικών. Η καταγραφή δεδομένων σχετικά με την ιστορία του αντικειμένου γίνεται στο Φύλλο Εργασίας 3 σύμφωνα με τη ρουτίνα σκέψης «Ο κύκλος των Οπτικών» (Circle of Viewpoints):
– Σκεφτείτε το αντικείμενο από την ΟΠΤΙΚΗ του ιστορικού. Τι στοιχεία θα
εντάξετε στην ιστορία που θα γράψετε;
– Σκεφτείτε το αντικείμενο από την ΟΠΤΙΚΗ του μουσειολόγου. Τι στοιχεία
θα εντάξετε στην ιστορία που θα γράψετε;
– Σκεφτείτε το αντικείμενο από την ΟΠΤΙΚΗ του επισκέπτη του μουσείου. Τι
στοιχεία θα εντάξετε στην ιστορία που θα γράψετε;
– Σκεφτείτε το αντικείμενο από τη δική σας ΟΠΤΙΚΗ. Τι στοιχεία θα εντάξετε
στην ιστορία που θα γράψετε;
Με βάση τις οπτικές που έχουν καταγραφεί και δεδομένα που θα συλλέξουν οι μαθητές/τριες γράφουν τις ιστορίες τους. Η συγγραφή ιστοριών ανατίθεται ως εργασία για το σπίτι.
Όταν οι ιστορίες ολοκληρωθούν, παρουσιάζονται στην τάξη και οι μαθητές/τριες σχολιάζουν με τη βοήθεια των εργαλείων διαλόγου:
Εκτιμήστε: Τι θεωρείτε σημαντικό στις ιστορίες των συμμαθητών/τριών σας;

Επεκτείνετε: Περιγράψτε πώς οι ιστορίες επέκτειναν τις σκέψεις σας και σας έδωσαν μία επιπλέον οπτική για τη δική σας ιστορία.

4. Ιστορίες… ιστορίες… σε ένα κουτί

Το Εργαστήριο μπορεί να συσχετιστεί με την τοπική ιστορία ή κάποια ενότητα από την Ιστορία της Στ΄ τάξης που συνδέεται με τον τόπο των μαθητών/τριών.
Οι μαθητές/τριες αξιολογούν τα δεδομένα που έχουν συγκεντρώσει μέχρι τώρα για τα μουσειακά αντικείμενα και αποφασίζουν να δημιουργήσουν μία μουσειοσκευή. Αναζητούν πληροφορίες για την ιδέα τους σχετικά με τη δημιουργία μουσειοσκευής στο διαδίκτυο (ενδεικτικά https://cycladic.gr/mouseioskeves)
Καταγράφουν τα δεδομένα και λαμβάνουν αποφάσεις σύμφωνα με το Φύλλο Εργασίας 4 που έχει σχεδιαστεί με τη ρουτίνα σκέψης «ΣυνδέωΕπεκτείνω Προβληματίζομαι» (Connect-Extend-Challenge):

ΣΥΝΔΕΩ: Πώς ακριβώς συνδέονται οι μουσειοσκευές με όσα έχετε ήδη γνωρίσει και καταγράψει για τα αντικείμενα;
ΕΠΕΚΤΕΙΝΩ: Τι νέες ιδέες σάς δημιουργούνται; Με ποιον τρόπο οι μουσειοσκευές επεκτείνουν τη σκέψη σας σε σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου σας;
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΖΟΜΑΙ: Τι σας φαίνεται δύσκολο και σας προβληματίζει σχετικά με τη δημιουργία μουσειοσκευών;
Οι μαθητές/τριες αποφασίζουν να δημιουργήσουν μουσειοσκευές για τα αντικείμενά τους. Θα είναι ένα κουτί που θα περιέχει δεδομένα που έχουν ήδη συλλέξει και επεξεργαστεί (όπως φωτογραφίες του αντικειμένου και πληροφορίες για την ιστορία του). Σύμφωνα με την έρευνα των μουσειοσκευών και τις καταγραφές του φύλλου εργασίας προτείνουν ιδέες για ένα παιχνίδι σχετικά με το αντικείμενο (όπως επιτραπέζιο παιχνίδι, παιχνίδι μνήμης, παιχνίδι ερωτήσεων, παιχνίδι γρίφων κτλ.) που θα συμπεριλάβουν στην μουσειοσκευή τους. Δημιουργούν το παιχνίδι που θα αποφασίσουν.
Η δημιουργία μουσειοσκευής μπορεί να συνδεθεί με το μάθημα των Εικαστικών ή να δοθεί ως εργασία για το σπίτι. Κατά την πορεία του εργαστηρίου οι μαθητές/τριες συζητούν και σχολιάζουν αξιοποιώντας τα εργαλεία διαλόγου:
Παρατηρήστε: Τι παρατηρείτε που σας ενδιαφέρει να σχολιάσετε; Να είστε συγκεκριμένοι/ες.
Πείτε τη γνώμη σας: Διατυπώστε μία άποψη που μπορεί να βοηθήσει το έργο των συμμαθητών/τριών σας.

5. Με τη βοήθεια του ειδικού

Το Εργαστήριο μπορεί να συνδυαστεί με την Ενότητα 13 του βιβλίου της
Γλώσσας και συγκεκριμένα στη διδασκαλία του θέματος «Πώς παίρνουμε
πληροφορίες κάνοντας ερωτήσεις (Συνέντευξη)». Προκειμένου να ελέγξουν την πληρότητα και την αξία του περιεχομένου των μουσειοσκευών οι μαθητές/τριες καλούν στην τάξη ένα ειδικό (π.χ. ιστορικό, αρχαιολόγο, μουσειολόγο, συντηρητή κτλ), ώστε να οργανώσουν μία συνέντευξη. Για την προετοιμασία των ερωτήσεων της συνέντευξης αξιοποιούν το Φύλλο Εργασίας 5 σύμφωνα με τη ρουτίνα σκέψης «Τα 3 Γιατί» (The 3 Whys)

ΓΙΑΤΙ το περιεχόμενο της μουσειοσκευής είναι σημαντικό για εμάς;
ΓΙΑΤΙ το περιεχόμενο της μουσειοσκευής είναι σημαντικό για τον τόπο μας;
ΓΙΑΤΙ το περιεχόμενο της μουσειοσκευής είναι σημαντικό για την ιστορία;
Οι μαθητές/τριες μπορούν να βιντεοσκοπήσουν -τηρώντας τους όρους της
σχετικής νομοθεσίας- τη συνέντευξη και να καταγράψουν τις βασικότερες πληροφορίες που θα εμπλουτίσουν το περιεχόμενο των μουσειοσκευών.
Για την καταγραφή των δεδομένων της συνέντευξης οι μαθητές/τριες
αξιοποιούν τα εργαλεία διαλόγου:
Ψαλιδίστε: Σημειώστε ή κόψτε και επικολλήστε μία πληροφορία που θεωρείτε ενδιαφέρουσα ώστε να την εντάξετε στο υλικό της μουσειοσκευής.
Εκτιμήστε: Τι ακριβώς εκτιμάτε σε αυτή την πληροφορία ώστε να την επιλέξετε;

6. Ετοιμάζω το αποτύπωμά μου στην περιοχή μου

Το Εργαστήριο μπορεί να συνδεθεί με το μάθημα των Τεχνολογιών της Πληροφορικής και της Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε). Όταν οι μουσειοσκευές ετοιμαστούν οι μαθητές/τριες αποφασίζουν να δημιουργήσουν έναν πρωτότυπο χάρτη του τόπου συμβατικά ή ψηφιακά (π.χ. StoryMap https://storymap.knightlab.com/, Google Earthhttps://www.google.com/intl/el/earth/index.html , Padlet https://padlet.com/κ.ά.) με σημεία που σχετίζονται με τις ιστορίες των αντικειμένων, ώστε να αποτυπώσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά. Έμπνευση μπορούν να αντλήσουν από την εφαρμογή χαρτογράφησης του Ιδρύματος Λασκαρίδη ToposText https://topostext.org/ Συνιστάται να αποφευχθεί η αποτύπωση κλασικών χαρτών. Μπορεί για παράδειγμα, ο «χάρτης» να είναι μία ιστοριογραμμή με εικόνες περιοχών με τις οποίες σχετίζονται τα αντικείμενα (για παράδειγμα ένα μετάλλιο μπορεί να συνδέεται με το μνημείο ενός ήρωα) ή ένα δίκτυο ιστορικών μονοπατιών.
Οι μαθητές/τριες σχολιάζουν τον χάρτη στην τελική του μορφή αξιοποιώντας τα εργαλεία διαλόγου:

Παρατηρήστε: Τι παρατηρείτε που σας ενδιαφέρει να σχολιάσετε; Να είστε συγκεκριμένοι/ες.

Εκτιμήστε: Σχολιάστε ό,τι εκτιμάτε και αξίζει να επισημάνετε. Να είστε συγκεκριμένοι/ες.

7. Δίκτυο Iστοριών

Οι μαθητές/τριες συνοψίζουν τη μαθησιακή εμπειρία, ώστε να καταλήξουν σε μία ονομασία για τη μουσειοσκευή τους. Οι αποφάσεις τους λαμβάνονται σύμφωνα με το φύλλο εργασίας 7 με τη ρουτίνα σκέψης «Τίτλοι» (Headlines) Σκεφτείτε έναν ΤΙΤΛΟ για τη μουσειοσκευή σας που να αναδεικνύει την πιο σημαντική πτυχή της δημιουργίας σας. Σε τι διαφέρει ο τίτλος σας από αυτόν που έδωσαν κάποιοι άλλοι συμμαθητές/τριές σας; Ανάλογα με τον τίτλο (θεματική) της μουσειοσκευής οι μαθητές/τριες επιλέγουν να τη στείλουν σε σχολεία της Ελλάδας όπου υπάρχουν αντίστοιχα μουσεία (π.χ. αν η μουσειοσκευή αφορά ένα αρχαίο έκθεμα την στέλνουν σε περιοχή με αρχαιολογικό μουσείο) ζητώντας από τα παιδιά που
θα την παραλάβουν να εντοπίσουν ένα αντίστοιχο έκθεμα και να γράψουν
μια δική τους ιστορία για το πώς συνδέονται μεταξύ τους οι πολιτιστικές
τους κληρονομιές. Οι μαθητές/τριες αναστοχάζονται πώς η δημιουργία μουσειοσκευών συντέλεσε στο να μελετήσουν και να επικοινωνήσουν την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου τους.

Σχολιάζουν αξιοποιώντας τα εργαλεία διαλόγου:

 

Εκτιμήστε: Σχολιάστε ό,τι εκτιμάτε και αξίζει να επισημάνετε. Να είστε συγκεκριμένοι/ες.

Επεκτείνετε: Περιγράψτε πώς η εμπειρία επέκτεινε τις σκέψεις σας σε νέες κατευθύνσεις ή σας έδωσε μια νέα προοπτική προσέγγισης του θέματος. Ποια νέα δραστηριότητα θα μπορούσατε να σχεδιάσετε;

Εκπαιδευτικό υλικό