Σκοπός της φάσης αυτής είναι η ενεργοποίηση των εμπειριών και γνώσεων των παιδιών. Η φάση ξεκινά με μια ανοιχτή συζήτηση στην τάξη με σκοπό να ενεργοποιηθούν οι εμπειρίες, παρατηρήσεις και γνώσεις των μαθητών/τριών σχετικά με τη λεκάνη απορροής της περιοχής τους.

Να αντιληφθούν το υδάτινο δίκτυο με ερωτήματα όπως: Πού υπάρχουν ποτάμια, λίμνες ή ρέματα; Ποια είναι η πορεία του νερού: από πού ξεκινάει και πού πηγαίνει; Να αντιληφθούν τη σχέση του ανθρώπου με το τοπίο με ρωτήματα όπως: Πού υπάρχουν κατοικημένες περιοχές, καλλιέργειες, δρόμοι, φράγματα, γέφυρες; Πώς επηρεάζει ο άνθρωπος την πορεία του νερού; Υπάρχουν σημεία όπου το νερό παγιδεύεται; ή μπαζώνεται; Υπάρχουν κίνδυνοι από πλημμύρες; Να αντιληφθούν τη φύση γύρω από το νερό με ερωτήματα όπως: Τι φυτά και τι ζώα ζουν γύρω από το ποτάμι ή τη λίμνη; Τι αλλάζει ανάλογα με την εποχή (ξηρασία – βροχές); Να αντιληφθούν την έννοια της λεκάνης απορροής (με απλά λόγια) με ερωτήματα όπως: Όταν βρέχει στο βουνό, το νερό ταξιδεύει μέσα από δρόμους, ρέματα και χείμαρρους και καταλήγει κάπου (π.χ. σε ποτάμι, λίμνη ή θάλασσα); Όλη αυτή η περιοχή από όπου συλλέγεται το νερό ονομάζεται λεκάνη απορροής. Αν κάποιος λερώσει ή χτίσει μέσα σ’ αυτή την περιοχή, μπορεί να επηρεάσει το νερό που καταλήγει κάπου αλλού;

Τα παιδαγωγικά εργαλεία που μπορεί να αξιοποιήσει ο εκπαιδευτικός είναι, διαδραστικός χάρτης, βίντεο ή πείραμα με λεκάνη, άμμο και νερό. Η αρχική διερεύνηση κλείνει με τη συλλογική δημιουργία ενός πίνακα ερωτήσεων και θεμάτων προς περαιτέρω διερεύνηση για τη συγκρότηση ομάδων εργασίας:

Ομάδα των γεωγράφων: Τα μέλη της ομάδας αυτής θα εντοπίζουν στο χάρτη το βουνό, το ποτάμι και τη λίμνη, θα καταγράφουν την πορεία του νερού από το βουνό ως τη λίμνη. Θα παρατηρούν φωτογραφίες του παρελθόντος και του σήμερα και συγκρίνουν αλλαγές (π.χ. ρέματα που μπαζώθηκαν, νέα έργα, αλλαγές βλάστησης) και θα οργανώσουν ένα απλό σκίτσο με το ταξίδι του νερού. Τα ερωτήματα που θα τους καθοδηγήσουν είναι: Από πού ξεκινάει το νερό όταν βρέχει; Πού πηγαίνει; Τι συναντά στον δρόμο του; Έχει αλλάξει κάτι στην πορεία του νερού με τα χρόνια;

Ομάδα των παρατηρητών της φύσης: Τα μέλη της ομάδας αυτής θα καταγράψουν παρατηρήσεις από επιτόπια επίσκεψη (ή από φωτογραφίες) για την κατάσταση του ποταμού, της λίμνης ή του βουνού. Θα οργανώσουν και θα συμπληρώσουν φύλλο παρατήρησης: καθαριότητα, σκουπίδια, νερό (αν είναι καθαρό ή βρώμικο), φυτά και ζώα που υπάρχουν και θα βγάλουν φωτογραφίες (αν γίνεται) από σημεία με νερό ή ρύπανση. Τα ερωτήματα που τους καθοδηγούν είναι: Είναι καθαρό το νερό που βλέπετε; Τι μπορεί να το μολύνει; Υπάρχουν φυτά ή ζώα κοντά στο ποτάμι ή στη λίμνη; Τι θα θέλατε να αλλάξει εκεί;

Ομάδα των δημοσιογράφων: Τα μέλη της ομάδας αυτής θα συντάξουν απλές ερωτήσεις για να πάρουν συνεντεύξεις από κατοίκους, γεωργούς ή τον/την δάσκαλο/α σχετικά με το παρελθόν και τις αλλαγές στο ποτάμι ή το βουνό. Θα συγκεντρώσουν προφορικές μαρτυρίες (π.χ. «όταν ήμουν παιδί, έτρεχε νερό εδώ»). Τα ερωτήματα που θα καθοδηγήσουν το έργο της μπορεί να είναι: Τι σας θυμίζει το ποτάμι όπως ήταν παλιά ;Έχετε δει ποτέ πλημμύρες; Πότε και πού; Τι πιστεύετε ότι πρέπει να προσέχουμε για να έχουμε καθαρό νερό;

Ομάδα των καλλιτεχνών της φύσης: Η ομάδα αυτή θα φτιάξει ζωγραφιές, κολάζ ή ψηφιακά έργα με θέμα «η διαδρομή του νερού» ή «ένα καθαρό ποτάμι». Θα δημιουργήσουν μία μακέτα ή αφίσα που δείχνει πώς θα ήθελαν να είναι το τοπίο γύρω από το ποτάμι και τη λίμνη. Θα συγκρίνουν εικόνες από άλλες περιοχές (με παρόμοιο φυσικό τοπίο) και παρουσιάζουν με τρόπο δημιουργικό ιδέες για το πώς μπορεί να φροντιστεί το νερό. Τα ερωτήματα που τους καθοδηγούν είναι: Πώς φαντάζεσαι ένα όμορφο και καθαρό ποτάμι; Αν μπορούσες να φτιάξεις κάτι για να προστατέψεις τη λίμνη, τι θα ήταν; Τι θα έδειχνες σε έναν φίλο από άλλη πόλη για να τον εντυπωσιάσεις με τη φύση μας;