Η παρούσα βιωματική εκπαιδευτική δράση έχει ως στόχο τη γνωριμία των μαθητών/τριών με τους χείμαρρους του Βόλου, όπως τον Ξηριά (Ρέμα Καλιακούδας), τον Κραυσίδωνα και τον χείμαρρο του Αναύρου. Οι μαθητές/τριες θα παρατηρήσουν τη σημασία των χειμάρρων για την πόλη, τα προβλήματα που προκύπτουν από την άναρχη δόμηση και την κλιματική αλλαγή, και θα προτείνουν λύσεις για την προστασία τους.
Σχεδιασμός δράσης: 1.Χρήστος Δασκαλοθανάσης, Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ70 3ης θέσης ΔΙ.Π.Ε. Μαγνησίας. 2.Πασχάλης Δήμου, Σύμβουλος Εκπαίδευσης ΠΕ70 5ης θέσης ΔΙ.Π.Ε. Μαγνησίας.
Διασύνδεση με το:
1. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και το Αναλυτικό Προγράμματα Σπουδών (ΑΠΣ) για το γνωστικό αντικείμενο της Γεωγραφίας Ε' και Στ΄ Δημοτικού (ΦΕΚ 304/Β΄/13-03-2003), ( ΦΕΚ 5815/Β/10-12-2021).
2. Νέο Πρόγραμμα Σπουδών στο γνωστικό αντικείμενο της Γεωγραφίας Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού (ΦΕΚ 2259/τ. Β΄/06-04-2023).
3. Διασύνδεση με το Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024)
Οι μαθητές/τριες, αναμένεται να:
κατανοήσουν της έννοια και τη λειτουργία των χειμάρρων στο φυσικό και αστικό περιβάλλον, με έμφαση στις επιπτώσεις της ανθρώπινης παρέμβασης,
εντοπίσουν, καταγράψουν και αναλύσουν γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά των κύριων χειμάρρων του Βόλου (π.χ. Ξηριάς, Κραυσίδωνας),
αποκτήσουν περιβαλλοντική ευαισθησία, μέσα από την παρατήρηση προβλημάτων όπως ρύπανση, ακαθαρσίες και ανεξέλεγκτη δόμηση στις κοίτες των χειμάρρων,
αναλάβουν πρωτοβουλίες και να προτείνουν λύσεις,
συνδέσουν φυσικά φαινόμενα με κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, όπως οι πλημμύρες, η ανάγκη για αντιπλημμυρικά έργα και η πρόληψη φυσικών καταστροφών,
αναπτύξουν κριτική σκέψη και της ενσυναίσθηση, μέσα από τον «διάλογο» με το φυσικό περιβάλλον και την προσομοίωση της οπτικής του χείμαρρου,
μπορέσουν να διασυνδέουν τις έννοιες της βιώσιμης ανάπτυξης, της διαχείρισης φυσικών πόρων και της προστασίας του υδρολογικού κύκλου,
εξοικειωθούν με τη χρήση εργαλείων σύγχρονης τεχνολογίας, όπως Google Earth, διαδραστικοί χάρτες και ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια.
Στη φάση, αυτή στόχος είναι η διερεύνηση υφιστάμενων γνώσεων και ανταλλαγή ιδεών.
Αφόρμηση μπορεί να αποτελέσει ένα άρθρο, κείμενο, φωτογραφία την οποία μπορεί να παρουσιάσει ο/η εκπαιδευτικός στην τάξη, σχετικά με την πλημμύρα και την υπερχείλιση χείμαρρου και την καταστροφή που προκλήθηκε στον Βόλο από το φαινόμενο Daniel.
Προτεινόμενες Δραστηριότητες:
Συζήτηση στην τάξη: Τι είναι χείμαρρος; Ποια ρέματα γνωρίζουμε στον Βόλο;
Καταιγισμός ιδεών με χρήση πίνακα/Padlet για τα ερωτήματα των μαθητών/τριών.
Προβολή φωτογραφιών ή μικρών βίντεο από πλημμύρες στον Βόλο (π.χ. Ξηριάς).
Ανάγνωση αποσπασμάτων από τοπικές ειδήσεις ή παλαιότερες μαρτυρίες.
Εργαλεία: Ερωτηματολόγια, χάρτες περιοχής, Google Earth, YouTube.
Δημιουργία θεματικού τοίχου στην τάξη, με τίτλο: «Τα νερά της πόλης μου».
Ερωτήματα:
Πού βρίσκονται οι σημαντικότεροι χείμαρροι του Βόλου;
Ποια είναι η χρησιμότητά τους στο οικοσύστημα και στην πόλη;
Πώς επηρεάζει η ανθρώπινη δραστηριότητα τη φυσική ροή των υδάτων;
Ποιες καταστροφές έχουν προκληθεί στο παρελθόν και τι μέτρα λαμβάνονται;
Στη φάση αυτή, γίνεται κατανομή ρόλων, σχεδιασμός της υλοποίησης, επαφή με εξωτερικούς φορείς.
Προτεινόμενες Δραστηριότητες:
Δημιουργία ομάδων με ρόλους: Ομάδα ερευνητών/τριών (γεωγραφικά και ιστορικά στοιχεία), ομάδα παρατήρησης πεδίου (φωτογραφίες, καταγραφές), ομάδα δημοσιογράφων (συνεντεύξεις, απομαγνητοφωνήσεις), ομάδα δημιουργών (μακέτες, αφίσες, βίντεο).
Επιλογή περιοχών επίσκεψης: Ξηριάς, Κραυσίδωνας, συνοικίες με παλιές κοίτες.
Επικοινωνία με φορείς: Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Βόλου, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Βόλου.
Χαρτογράφηση της διαδρομής επίσκεψης (από Google Maps).
Σχεδιασμός εργαλείων πεδίου: έντυπα παρατήρησης, οδηγός ερωτήσεων.
Προετοιμασία εξοπλισμού: κάμερες, tablets, GPS, τετράδια.
Επαφή με το πεδίο και συλλογή εμπειρικών δεδομένων.
Προτεινόμενες Δραστηριότητες:
Εκπαιδευτικές επισκέψεις στους χείμαρρους.
Καταγραφή της βλάστησης, της ανθρώπινης παρουσίας (κτίρια, δρόμοι, γέφυρες).
Φωτογράφιση χαρακτηριστικών στοιχείων (κοίτη, όχθες, σκουπίδια, υποδομές).
Καταγραφή πιθανών κινδύνων πλημμυρικών φαινομένων.
Συνεντεύξεις με κατοίκους, επαγγελματίες της περιοχής ή τεχνικούς (κατόπιν συνεννόησης).
Συμπλήρωση ημερολογίου παρατήρησης από κάθε ομάδα.
Δημιουργία πρόχειρων χαρτών ή σκαριφημάτων.
Στη φάση αυτή, οι ομάδες μαθητών/τριών εντοπίζουν τα σημεία υψηλού κινδύνου (π.χ. σκουπίδια μέσα στην κοίτη, χτισμένα σημεία, φραγμένα περάσματα),
Αφού καταγράψουν την τοποθεσία (χάρτης ή συντεταγμένες), κάνουν τη φωτογραφική τεκμηρίωση, το σχέδιο ή σκαρίφημα του σημείου, περιγράψουν το πρόβλημα, εστιάζοντας στις πιθανές συνέπειες σε περίπτωση έντονης βροχόπτωσης (π.χ. υπερχείλιση, διάβρωση, αποκλεισμός ροής), δημιουργούν Φάκελο Αναφοράς: «Ο Χείμαρρος της Περιοχής μας».
Κάθε ομάδα δημιουργεί μια αναφορά ανά πρόβλημα, σε μορφή pdf ή εκτυπώσιμη.
Ο φάκελος μπορεί να περιλαμβάνει:
συνοπτική παρουσίαση προβλημάτων,
τεκμήρια (φωτογραφίες, χάρτες),
Ακολούθως, οι μαθητές/τριες συντάσσουν συνοδευτική επιστολή με προτάσεις και αίτημα ενεργοποίησης των αρμόδιων αρχών για την επίλυση του προβλήματος.
Έπειτα, οργανώνουν: α) εκδήλωση – παρουσίαση στο σχολείο (προσκαλώντας δήμαρχο, αντιδήμαρχο, πολιτική προστασία, τεχνικές υπηρεσίες) ή β) αποστολή φακέλου μέσω e-mail στους αρμόδιους φορείς. Κάθε επιστολή συνοδεύεται από σύντομη πρόταση των μαθητών/τριών π.χ. Απαιτείται άμεση απομάκρυνση φερτών υλικών από το σημείο Χ.
Στη συνέχεια, οι μαθητές/τριες παρακολουθούν αν υπάρχει ανταπόκριση από τους φορείς.
Στη φάση αυτή, γίνεται η παρουσίαση του έργου στη σχολική και τοπική κοινότητα.
Προτεινόμενες Δραστηριότητες:
Δημιουργία παρουσίασης PowerPoint με τις φωτογραφίες και τα ευρήματα ή δημιουργία οπτικής αναπαράστασης (Infographic) με προγράμματα όπως Canva, Piktochart, Venngage, Google Slides κ.λπ.
Δημιουργία αφίσας με περιβαλλοντικά μηνύματα.
Έκθεση στο σχολείο με τίτλο: «Οι χείμαρροι της πόλης μας μιλούν».
Ανάρτηση άρθρου ή φωτογραφικού υλικού στο ιστολόγιο του σχολείου.
Πρόσκληση στο σχολείο και παρουσίαση των παραπάνω σε φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και σε άλλους κοινωνικούς φορείς.
Στη φάση αυτή, επιχειρείται η επεξεργασία συναισθημάτων, γνώσεων και εμπειριών.
Προτεινόμενη Δραστηριότητα:
Ομαδική συζήτηση (Τι μάθαμε που δεν γνωρίζαμε πριν; Ποια σημεία μάς εντυπωσίασαν ή μάς προβλημάτισαν; Τι θα θέλαμε να αλλάξουμε στους χείμαρρους της πόλης μας;).
