Πρόγραμμα Σπουδών
Θεσμικό Πλαίσιο
Νέα & Περιεχόμενο
Πρόγραμμα Σπουδών
Θεσμικό Πλαίσιο
Ανακοινώσεις

Εργαστήρια Δεξιοτήτων

Φροντίζω το περιβάλλον
  • Παγκόσμια και τοπική Πολιτιστική κληρονομιά

Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης Προγράμματος Δράσης

4
SDG 4
11
SDG 11
13
SDG 13
15
SDG 15
17
SDG 17

Αριθμός Εργαστηρίων:

7

Αριθμός Διδακτικών Ωρών:

7

Δάση και μνημειακά δέντρα. Κιβωτοί της βιοποικιλότητας και κειμήλια της πολιτιστικής κληρονομιάς

Λέξεις που προσδιορίζουν το πρόγραμμα

, , ,

Δεξιότητες Στόχευσης

Δεξιότητες Διαμεσολάβησης και Κοινωνικής Ενσυναίσθησης
  • διαμεσολάβηση
  • ενσυναίσθηση και ευαισθησία
  • πολιτειότητα
Δεξιότητες Μάθησης του 21ου αιώνα 4cs
  • κριτική σκέψη
  • συνεργασία
Δεξιότητες του νου
  • επίλυση προβλημάτων
Παραγωγική Μάθηση μέσω των τεχνών και της δημιουργικότητας
  • μάθηση στην πράξη
Πλάγια σκέψη
  • δημιουργική, παραγωγική, ολιστική σκέψη
Ρουτίνες σκέψης και Αναστοχασμός
  • Βλέπω-Σκέφτομαι-Αναρωτιέμαι
  • Σκέφτομαι-Προβληματίζομαι- Διερευνώ

Σύντομη περιγραφή

Το εργαστήριο αποβλέπει στην ολιστική προσέγγιση της έννοιας και της αξίας του δάσους, ως φυσικού αγαθού με ανυπολόγιστη αξία και πολύπλευρη σημασία για τον άνθρωπο, για τη ζωή, και της μεγάλης σημασίας του, ως μέρους του πολιτισμού μας. Οι επιδιωκόμενες δεξιότητες είναι οι: Ενσυναίσθηση, Προσαρμοστικότητα, Υπευθυνότητα, Δημιουργική, παραγωγική, ολιστική σκέψη, επίλυση προβλήματος, κατασκευές, αναστοχασμός, δεξιότητες δημιουργίας ψηφιακών δημιουργημάτων, δεξιότητες παραγωγής περιεχομένου με ηλεκτρονικά μέσα, δεξιότητες διαθεματικής χρήσης των νέων τεχνολογιών

Τίτλοι επιμέρους εργαστηρίων

1. Εισαγωγή και γνωριμία με το δάσος

Αφήγηση παραμυθιού και ευαισθητοποίηση/ανάδειξη του ζητήματος της προσφοράς των δασών. Εισαγωγή στην έννοια του δάσους και του παράξενου κόσμου του. Συλλογικός προγραμματισμός και ταυτόχρονα ανίχνευση πρότερων ιδεών, γνώσεων και σε πρώτο στάδιο, γνωστικών δυσκολιών για το περιεχόμενο του προγράμματος.

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

Οι μαθητές/τριες αναμένεται να:

  • Να αναπτύξουν τη δημιουργική και κριτική τους σκέψη μέσα από τη διαδικασία της αφήγησης του παραμυθιού.

  • Να καλλιεργήσουν τη συναισθηματική τους νοημοσύνη, προσεγγίζοντας το συμβολισμό που φέρει το παραμύθι.

  • Να ενισχύσουν την παρατηρητικότητα, την αντίληψη και την ικανότητά τους για κριτική σκέψη.

  • Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία του δάσους για τον άνθρωπο, τόσο ως βασικό στοιχείο της ζωής όσο και ως πηγή ηρεμίας, αναψυχής και έμπνευσης.

  • Να γνωρίσουν διαφορετικά είδη δέντρων σε όλο τον κόσμο, να κατανοήσουν τη μοναδικότητα και τις ιδιαιτερότητές τους και να εκτιμήσουν τον παγκόσμιο δασικό πλούτο.

  • Να ενεργοποιήσουν το ενδιαφέρον τους και να συμμετάσχουν στον σχεδιασμό και την υλοποίηση ποικίλων δραστηριοτήτων.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

  • Εισαγωγή στο θέμα: Αφήγηση παραμυθιού «Το δέντρο που έδινε» (15΄)

Ο/η εκπαιδευτικός ξεκινά την αφήγηση του παραμυθιού «Το δέντρο που έδινε», παρουσιάζοντάς το παράλληλα στον προτζέκτορα της τάξης, https://www.youtube.com/watch?v=OTCfOUBI5lI  Τα παιδιά εισάγονται στο θέμα  και στη σημασία της προσφοράς των δέντρων και του δάσους.

  • Γνωριμία με το δάσος και με περίεργα δέντρα στον κόσμο (20΄)

Ο/η εκπαιδευτικός προβάλλει ένα βίντεο, που παρουσιάζει μια βόλτα στο δάσος με τους ήχους του και όλους τους οργανισμούς που φιλοξενεί. Οι μαθητές/τριες παρακολουθούν στo διαδίκτυο:  https://www.youtube.com/watch?v=50TR_M_jpeQ&t=19s . Στη συνέχεια, τα παιδιά σχηματίζουν κύκλο και συζητούν για τους ήχους που άκουσαν, τα συναισθήματα που τους προκάλεσαν οι ήχοι αυτοί  και για το πώς ένιωσαν σε κατάσταση ηρεμίας. Τους συγκρίνουν και με τους ήχους της πόλης και παράλληλα μιλούν για τα συναισθήματα που οι ήχοι αυτοί τους προκαλούν. Στα συμπεράσματα που εξάγονται στην ολομέλεια, τα παιδιά κατανοούν πως τα δέντρα, ως ζωντανοί οργανισμοί, παρά τη διαφορετικότητά τους, έχουν την δική τους «προσωπικότητα» και δεν σταματούν να μας εκπλήσσουν.

  • Ιδεοθύελλα (brainstorming) – Ομάδες (10΄)

Οι μαθητές/τριες  καταγράφουν τις προτάσεις τους για θέματα που θέλουν να ερευνήσουν, μέσα από την τεχνική της «ιδεοθύελλας» (brainstorming). Δίνονται δύο ημιδομημένοι εννοιολογικοί χάρτες. Στο κέντρο του πρώτου αναγράφεται «Δάσος και φύση» και στο άλλο, «Δάσος και πολιτισμός». Τα αποτελέσματα γράφονται στον πίνακα, αναδεικνύοντας τις κεντρικές θεματικές ενότητες, στις οποίες θα δραστηριοποιηθούν οι μαθητές/τριες ανά ομάδες εργασίας. Εδώ ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να καθοδηγήσει, λειτουργώντας συμπληρωματικά και ως ένα βαθμό, να διακρίνει πρότερες γνώσεις και εμπειρίες, καθώς και πιθανές γνωστικές δυσκολίες, αναφορικά με τα θέματα που θα συζητηθούν.

Σημείωση: Προτείνεται να μοιράζεται από την αρχή στα παιδιά ένα δασολεξικό/δασογλωσσάρι, με στόχο αυτά να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και να κατανοήσουν έννοιες σχετικές με τα δάση και τον κόσμο τους, καθώς και να αποκτήσουν δεξιότητες σε σχέση με την αξιοποίηση των διαφόρων πηγών για συγκέντρωση πληροφοριών. Έτσι, μπορούν να εξοικειωθούν με τον τρόπο χρήσης ενός λεξικού (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ 1-7 / αρχείο word Δασογλωσσάρι- Δασολεξικό).

Επίσης, προτείνεται εξαρχής η σύσταση τριών ή τεσσάρων ετερογενών ομάδων, η δημιουργία των οποίων γίνεται με βάση τα παρακάτω κριτήρια: το φύλο των παιδιών, τις εμπειρίες τους σχετικά με το θέμα μας, την εκτίμηση για την επίδοσή τους και την ικανότητα δημιουργικής σκέψης τους σε επίπεδο δυναμικού. Οι μαθητές/τριες έχουν έτσι τη δυνατότητα να εκφράζουν τις απόψεις, τις ιδέες και τις εμπειρίες τους και συγχρόνως να ακούν και να δέχονται τις διαφορετικές απόψεις και ιδέες των υπολοίπων μελών, αναλαμβάνοντας την υλοποίηση διαφόρων δραστηριοτήτων.

 

 

2. Είδη δασών, βιοποικιλότητα και αξία τους

Επεξεργασία πληροφοριών, μέσω ανίχνευσής τους από επιλεγμένες σελίδες του διαδικτύου, σχετικά με τα  διαφορετικά είδη δασών της Ελλάδας, τη βιοποικιλότητά τους και ανάδειξη των αλληλεπιδράσεων και αλληλεξαρτήσεων που διέπουν τους διάφορους οργανισμούς τους. Παράδειγμα δασών/στοιχείων φυσικής κληρονομιάς στην Ισπανία (εθνικό πάρκο Doñana). Εξέταση του συσχετισμού του ρόλου των δασών με τους 17 στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, με εστίαση σε κάποιους από αυτούς, και ανάδειξη της αξίας τους.

Προτεινόμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

  • Να αναγνωρίζουν, να συσχετίζουν και να συγκρίνουν διαφορετικούς τύπους δασών και άλλων μορφών φυσικής βλάστησης στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με αναφορά σε παραδείγματα όπως το φυσικό πάρκο Doñana στην Ισπανία.

  • Να κατανοούν την έννοια της βιοποικιλότητας, αναγνωρίζοντας πως αυτή περιλαμβάνει όχι μόνο τα ζώα, αλλά και τα φυτά, τους μύκητες, τα έντομα και άλλους μικροοργανισμούς που ζουν στο δάσος.

  • Να ερμηνεύουν τις σχέσεις αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης μεταξύ των οργανισμών ενός δασικού οικοσυστήματος (π.χ. τροφικές αλυσίδες, κύκλοι ύλης και ενέργειας, συμβιωτικές σχέσεις).

  • Να εξοικειωθούν με βασικές έννοιες της οικολογίας και του φυσικού περιβάλλοντος, κατανοώντας τις κύριες λειτουργίες και τα χαρακτηριστικά των δασικών οικοσυστημάτων (π.χ. ανακύκλωση θρεπτικών ουσιών, αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, προστασία εδάφους).

  • Να εκτιμήσουν την αξία των δασών για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, αναγνωρίζοντας τον ρόλο τους στη διατήρηση του κλίματος, στην παραγωγή οξυγόνου, στην παροχή πρώτων υλών και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

  • Να αναπτύξουν ικανότητες διαθεματικής σκέψης και σύνδεσης της γνώσης, μέσα από τη σύνδεση φυσικών επιστημών, γεωγραφίας, περιβαλλοντικής αγωγής και κοινωνικών θεμάτων.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

  • Είδη δασών (15΄)

Ο/η εκπαιδευτικός αξιοποιεί την ιστοσελίδα https://www.geogreece.gr/dasos.php που προβάλλει τον δασικό χάρτη της Ελλάδας, ζητώντας από τους/τις μαθητές/τριες να παρατηρήσουν τα διαφορετικά είδη δασών (βάσει της βλάστησης). Στην αίθουσα Η/Υ, τα παιδιά χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες κι εργάζονται ταυτόχρονα. Με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού, οι ομάδες προσεγγίζουν εθνικά και διεθνικά την ποικιλία των δασών. Η πρώτη ομάδα επεξεργάζεται την ιστοσελίδα https://www.geogreece.gr/parka.php που αναφέρεται στα εθνικά πάρκα, η δεύτερη ομάδα την ιστοσελίδα https://www.geogreece.gr/drymos.php    που αναφέρεται στους εθνικούς δρυμούς και η τρίτη ομάδα την ιστοσελίδα https://www.geogreece.gr/forest.php που αναφέρεται στα αισθητικά δάση της Ελλάδας. Σε κάθε χάρτη γίνεται εστίαση στα δάση που υπάρχουν σε κάθε περιοχή (νομό), ενώ υπάρχει και η δυνατότητα σέρνοντας το ‘ανθρωπάκι’ πάνω στον χάρτη, να προβάλλεται η εικόνα τους. Ο/η εκπαιδευτικός αποσαφηνίζει τους παραπάνω όρους (εθνικό πάρκο κ.λ.π). Η τέταρτη ομάδα καλείται να ανοίξει και να επεξεργαστεί τις ιστοσελίδες forests-09-00524-g001.png (2655×1942) (mdpi.com)  και https://www.renovablesverdes.com/el/parque-nacional-natural-donana/ που προβάλλουν το πλήθος των δασών της Ισπανίας και το εθνικό της πάρκο Doñana. Στην ολομέλεια της τάξης, παρουσιάζονται τα κοινά στοιχεία της ελληνικής γης /φύσης, και γενικότερα του μεσογειακού τοπίου ενώ γίνται μια αναφορά και  στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco και στη φυσική και  πολιτιστική τους αξία, με αφορμή το εθνικό πάρκο της Doñana στην Ισπανία.  (Φιλοξενούν μοναδική χλωρίδα και  πανίδα και ειδικούς  γεωμορφολογικούς σχηματισμούς  που καθιστούν απαραίτητη τη διατήρησή τους, αλλάζουν ελάχιστα από τον άνθρωπο και  προστατεύονται από το νόμο).

  • Ένα σπίτι για όλους (15΄)

Με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού, οι μαθητές/τριες διακρίνουν τα στοιχεία ενός οικοσυστήματος και τις σχέσεις ζωής και επιβίωσης που αναπτύσσονται μεταξύ αυτών, μέσα από εικόνες που αναδεικνύουν την έντονη βιοποικιλότητα του δάσους της Πάρνηθας. Μελετούν το αντίστοιχο υλικό που επισυνάπτεται:  https://www.contentarchive.wwf.gr/images/pdfs/pe/parousiasipowerpointslidesparnitha.pdf .  Kατόπιν, τα παιδιά θα αναφερθούν σε δικά τους βιώματα  από επισκέψεις σε ανάλογα τοπία. Γίνεται εισαγωγή στη σημασία της σωστής χρήσης των πόρων ενός οικοσυστήματος και στον προσεκτικό και ορθολογικό τρόπο εκμετάλλευσης του φυσικού πλούτου, ως βασική προϋπόθεση για τη μελλοντική ύπαρξη του ανθρώπου πάνω στη Γη, κάτι που θα εξεταστεί εκτενέστερα σε παρακάτω δραστηριότητα.

  • Η αξία του δάσους: Δάση και 17 στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης (15΄)

Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να κάνει μια σύντομη αναφορά στους 17 στόχους του Ο.Η.Ε για τη βιώσιμη ανάπτυξη, ως βάση για τη μελλοντική διεθνή ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια και κατόπιν να εστιάσει στη σύνδεση αυτών των στόχων με το δάσος, μέσω της σχετικής ιστοσελίδας: 03.pdf (eepf.gr) Προτείνεται να γίνει μια σύντομη αναφορά στη σχέση του δάσους με τους 17 στόχους και να επιλεχθούν από τα παιδιά 3- 4 στόχοι για τους οποίους θα τεθούν τα αντίστοιχα ερωτήματα. Εξάγονται συμπεράσματα στην ολομέλεια, αναφορικά με την αξία του δάσους και του ρόλου του στη βιώσιμη ανάπτυξη. Δίνεται φύλλο εργασίας με αντιστοίχιση. (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 / Αρχείο  word  1ο Φύλλο εργασίας).

Εναλλακτικά, μπορεί να γίνει παρουσίαση μόνο του στόχου 13: (Δράση για το κλίμα) και τα παιδιά να επεξεργαστούν τις πληροφορίες του αρχείου «Δάσος και κλιματική αλλαγή», εξετάζοντας τη δράση για το κλίμα, από την οπτική του ρόλου του δάσους σε αυτό, αναδεικνύοντας τη μεγάλη οικολογική αξία του. (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 / αρχείο word Δάσος και κλιματική αλλαγή).

3. Αίτια καταστροφής των δασών, συνέπειες, ορθολογική διαχείριση

Εξέταση παραγόντων υποβάθμισης και καταστροφής των δασών και αξιολόγηση των συνεπειών που έχουν οι ανθρώπινες παρεμβάσεις (κλιματική αλλαγή – φαινόμενο θερμοκηπίου). Εισαγωγή στην έννοια της ορθολογικής διαχείρισης των δασών και της βιώσιμης ανάπτυξης, και επισήμανση της ευθύνης των πολιτών σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Περιγραφή τρόπων – μέτρων πυροπροστασίας, με έμφαση στην πρόληψη και ευαισθητοποίηση με τη  δημιουργία σχετικού διαφημιστικού σποτ.

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

  • Να ενημερώνονται και να συγκρίνουν τους κύριους κινδύνους που απειλούν τα δάση σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου, αναγνωρίζοντας την ποικιλομορφία των απειλών ανά γεωγραφικό και κοινωνικό πλαίσιο.

  • Να συνειδητοποιούν τη σημασία των δασών σε παγκόσμιο επίπεδο, κατανοώντας την ανάγκη προστασίας τους και αναγνωρίζοντας τη σύνδεση ανάμεσα στις ανθρώπινες δραστηριότητες και την καταστροφή των δασικών οικοσυστημάτων.

  • Να αξιολογούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης παρέμβασης στο δασικό περιβάλλον και να διακρίνουν τις άμεσες και έμμεσες συνέπειες στη φύση και την ποιότητα ζωής.

  • Να εισαχθούν στην έννοια της ορθολογικής διαχείρισης των δασών, κατανοώντας τους βασικούς άξονες της βιώσιμης ανάπτυξης και της περιβαλλοντικά υπεύθυνης αξιοποίησης των φυσικών πόρων.

  • Να κατανοούν την προσωπική και συλλογική ευθύνη των πολιτών για την προστασία των δασών, μέσα από δράσεις ευαισθητοποίησης, συμμετοχής και υπεύθυνης στάσης.

  • Να διαμορφώνουν στάσεις και συμπεριφορές φιλικές προς το περιβάλλον, αναγνωρίζοντας τη σημασία της πρόληψης και της συμμετοχής στην προστασία των δασών.

  • Να αναπτύσσουν δεξιότητες αναζήτησης, επιλογής και αξιοποίησης πληροφοριών, αξιοποιώντας ποικίλες πηγές (έντυπες, ψηφιακές, προφορικές) για τη διερεύνηση θεμάτων που σχετίζονται με τα δάση.

  • Να περιγράφουν βασικά μέτρα πυροπροστασίας, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη των πυρκαγιών αλλά και στην υπεύθυνη στάση κατά την αντιμετώπιση σχετικών καταστάσεων, καλλιεργώντας δασική συνείδηση.

Προτεινόμενες  Δραστηριότητες

  • Αίτια, συνέπειες και πρόληψη καταστροφής των δασών (25΄)

Ο/η εκπαιδευτικός προβάλλει το βίντεο (52΄΄) που αφορά στην καταστροφή του δάσους του Αμαζονίου https://www.youtube.com/watch?v=_VZ4nuXe6Tk . Ξεκινά η συζήτηση σχετικά με τα φυσικά και τα ανθρωπογενή αίτια των δασικών πυρκαγιών ενώ αναφέρονται και άλλα αίτια υποβάθμισης των δασών, όπως η αποψίλωσή τους, η υπερβόσκηση κ. ά. Επίσης, για τον εμπλουτισμό της συζήτησης, προβάλλονται τρεις διάσημοι ζωγραφικής, για την  οπτική αναπαράσταση της «απώλειας» των δέντρων, με τη μέθοδο του photoshop https://forestplanet.wordpress.com/2013/01/08/imagining-a-world-without-trees/   και  ζητείται από τα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά που τους προκαλούνται. Τα παιδιά χωρίζονται σε τρεις ομάδες και εργάζονται ταυτόχρονα στην αίθουσα Η/Υ. Ανοίγουν την αποθηκευμένη ιστοσελίδα Πυρκαγιές (minagric.gr) που αφορά αναλυτικά στα αίτια, στις συνέπειες και στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών. Ειδικότερα, η πρώτη ομάδα επεξεργάζεται τις πληροφορίες σχετικά με τα αίτια, η δεύτερη σχετικά με τις συνέπειες και η τρίτη σχετικά με την πρόληψη και ευαισθητοποίηση. Μοιράζεται σε κάθε ομάδα από ένα φύλλο εργασίας, το 2ο για την πρώτη ομάδα, το 3ο για τη 2η ομάδα και το 4ο για την τρίτη ομάδα. (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3 / Αρχεία  word  2ο, 3ο και 4ο Φύλλο εργασίας). Ο/η εκπαιδευτικός ζητάει από τις ομάδες των παιδιών να διαβάσουν τις απαντήσεις τους, παρουσιάζοντάς τες στην ολομέλεια, και ακολουθεί γενική αποτίμηση.

  • Ο δεκάλογος του δάσους – Δημιουργία βίντεο/σποτ (20΄)

Στο εργαστήρι της Πληροφορικής προβάλλεται στον προτζέκτορα ο δεκάλογος της πρόληψης του πολίτη κοντά στο δάσος. O_DekalogosTisProlipsisTouPolitiKontaStoDasos.pdf (fria.gr) Τα παιδιά επεξεργάζονται τις πληροφορίες και με βάση τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει, τους ζητείται να στείλουν ένα δικό τους μήνυμα σχετικά με την πρόληψη και την ευαισθητοποίηση των πολιτών απέναντι στο πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών.  Σε συνεργασία με τον/την καθηγητή/τρια της Πληροφορικής, το μήνυμα μπορεί  να αποκτήσει ψηφιακή μορφή (δημιουργία βίντεο/σποτ).  Τα παιδιά εξασκούνται στην αναζήτηση πληροφοριών, στην επιλογή των πιο σημαντικών, στην σύνταξη και πληκτρολόγηση κειμένου και στις επιλογές μορφοποίησης του avatar της σελίδας voki. Το διαφημιστικό σποτ μπορεί να προβληθεί στον ιστότοπο του σχολείου. Εν προκειμένω, βρίσκεται αναρτημένο στον παρακάτω σύνδεσμο: Voki – Voki Scene Pickup .

Εναλλακτική δραστηριότητα: Δεντροφύτευση στο σχολείο (20΄)

Εναλλακτικά, ο/η εκπαιδευτικός  εξηγεί στα παιδιά, πώς τα δέντρα ξεκινούν τη ζωή τους από ένα σπέρμα, που εξελίσσεται σε αρτίφυτρο, μετά σε νεαρό δενδρύλλιο και τέλος, σε ώριμο δέντρο. Συζητά με τα παιδιά τα στάδια της προετοιμασίας μιας δεντροφύτευσης, τις εποχές που αυτή ενδείκνυται και τι ακολουθεί μετά, αξιοποιώντας τον δεκάλογο της δεντροφύτευσης. (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3 / αρχείο word Ο δεκάλογος της δεντροφύτευσης). Η δραστηριότητα προϋποθέτει βασική προετοιμασία: αγορά 2 δενδρυλλίων, γλαστρών και χώματος. Πραγματοποιείται στην αυλή του σχολείου, με τους/τις μαθητές/τριες χωρισμένους σε δύο ομάδες που συμμετέχουν ενεργά στη φύτευση. Μπορεί να ενταχθεί και στο πλαίσιο εθελοντικών δράσεων, όπως δενδροφύτευση σε περιοχές που έχουν ανάγκη. Η δράση μπορεί να προβληθεί στη σχολική εφημερίδα ή στο blog, συνοδευόμενη από φωτογραφικό υλικό, ενισχύοντας το αίσθημα προσφοράς και περιβαλλοντικής ευθύνης.

 

4. Διατηρητέα μνημεία φύσης, ιεροί φυσικοί τόποι και αιωνόβια δέντρα

Σύνδεση φύσης – πολιτισμού με την προβολή εικόνων και slideshow για γνωριμία με διατηρητέα μνημεία φύσης (Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου) και με ιερούς φυσικούς τόπους και αιωνόβια δέντρα, εθνικά και διεθνικά (δάση Ζαγορίου και Κόνιτσας και ιερά δάση Mijikenda Kaya).

Εξέταση της βιοποικιλότητας των αιωνόβιων δέντρων/δασών και των σύγχρονων απειλών τους. Διαλογική αντιπαράθεση.

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

  • Να γνωρίσουν ότι ορισμένα δέντρα προστατεύονται από την Πολιτεία ως Μνημεία της Φύσης.

  • Να κατανοήσουν τη σημασία των αιωνόβιων δέντρων ως καταφυγίων βιοποικιλότητας και στυλοβατών της ζωής στον πλανήτη.

  • Να υιοθετήσουν θετικές στάσεις υπέρ της διατήρησης απειλούμενων ειδών και δασών.

  • Να μάθουν να διατυπώνουν τεκμηριωμένα επιχειρήματα και να επιλύουν ειρηνικά διαφωνίες στο πλαίσιο συζητήσεων.

  • Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας, επικοινωνίας και ομαδικής εργασίας.

  • Να καλλιεργήσουν τη δημιουργική και κριτική σκέψη, μέσω βιωματικών και διαλογικών δραστηριοτήτων.

Προτεινόμενες δραστηριότητες

  • Διατηρητέα μνημεία της φύσης (10΄)

Ο/η Εκπαιδευτικός κάνει μια εισαγωγή σχετικά με τα διατηρητέα μνημεία της φύσης, ανοίγοντας την ιστοσελίδα Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης (geogreece.gr) στην οποία παρουσιάζεται  ο κατάλογος με τα Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης στην Ελλάδα. Τονίζεται πως υπάρχουν προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί που έχουν μνημειακό χαρακτήρα και χαρακτηρίζονται ειδικότερα ως διατηρητέα μνημεία της φύσης, βάσει νομοθεσίας και πως σε αυτά, περιλαμβάνονται μεμονωμένα δένδρα ή συστάδες δένδρων με ιδιαίτερη βοτανική, οικολογική, αισθητική ή ιστορική και πολιτισμική αξία. Ζητείται από τα παιδιά να παρατηρήσουν τον χάρτη της Ελλάδας που προβάλλεται και να εντοπίσουν το όνομα ενός μνημείου φύσης και την περιοχή στην οποία ανήκει, ενώ ο/η εκπαιδευτικός μαρκάρει πάνω του. Εύκολα συμπεραίνεται ο σημαντικός αριθμός ύπαρξης τέτοιων φυσικών μνημείων από την ολομέλεια.

Εναλλακτική δραστηριότητα: Δέντρα ως μνημεία της φύσης (10΄)

Εναλλακτικά, μπορεί να παρουσιαστεί το δέντρο της ελιάς του Πεισίστρατου, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο της φύσης, καθώς αποτελεί ένα από τα 10 αρχαιότερα ελαιόδεντρα στον κόσμο. https://www.lifo.gr/now/greece/i-elia-toy-peisistratoy-stoys-agioys-anargyroys-ena-dentro-ilikias-2500-eton-eikones και ζητείται από τα παιδιά να πουν τις εντυπώσεις τους και να εκφράσουν τυχόν απορίες. Ως εναλλακτική δραστηριότητα, για το σπίτι, τα παιδιά  επιλέγουν κάποιο από τα δέντρα που είναι χαρακτηρισμένα ως μνημεία της φύσης και  συλλέγουν πληροφορίες για αυτά. Ενδεικτικά, μπορούν να ερευνήσουν: την περιοχή όπου αυτά φύονται, το είδος τους, τους λόγους για τους οποίους χαρακτηρίστηκαν ως Μνημεία της Φύσης, την ιστορία τους και την κατάστασή τους σήμερα. Τα παιδιά ανακοινώνουν τα βασικά σημεία της εργασίας τους στην ολομέλεια της τάξης και συζητείται ποιο μνημείο της φύσης τα εντυπωσίασε και γιατί. Παράλληλα τονίζεται η σημασία της διατήρησής του.

  • Διαλογική αντιπαράθεση (25΄)

Ο/η εκπαιδευτικός ζητά από τους/τις μαθητές/τριες να επικεντρωθούν στα μαρκαρισμένα σημεία του αρχείου που προβάλλεται και να επεξεργαστούν τις πληροφορίες σχετικά με τους παράγοντες που απειλούν τα αιωνόβια δέντρα. Η συζήτηση στην ολομέλεια επικεντρώνεται στα φυσικά αίτια που απειλούν τα αιωνόβια δέντρα, στην αλλοίωση του περιβάλλοντος και στην προσπάθεια του ανθρώπου να το πολιτισμικοποιήσει, στη λησμονιά και την εγκατάλειψη, που μπορεί να αποβεί μοιραία, και στην απουσία κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου και οδηγιών διαχείρισης/συντήρησης των υπερήλικων αυτών πλασμάτων. (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 4 / αρχείο word Αρχαία δέντρα – Σύγχρονες απειλές).

Οι μαθητές/τριες χωρίζονται σε δύο ομάδες και ορίζονται τρεις κριτές. Κάθε ομάδα λαμβάνει μια κάρτα με το εξής σενάριο:
Κατασκευαστική εταιρεία επιθυμεί να δημιουργήσει χιονοδρομικό κέντρο στο ιερό δάσος του κοντινού χωριού, απαιτώντας διάνοιξη δρόμων και καταστροφή μέρους του.

Οι ομάδες επιχειρηματολογούν υπέρ ή κατά του έργου, ενώ οι κριτές αξιολογούν με βάση την ποιότητα επιχειρημάτων και συνεργασίας. Η ομάδα με τη μεγαλύτερη βαθμολογία ανακηρύσσεται νικήτρια. Πρόκειται για εναλλακτική, βιωματική τεχνική διδασκαλίας, που ενισχύει τη κριτική σκέψη, τη συνεργασία και την ευαισθητοποίηση σε περιβαλλοντικά θέματα.

  • Εναλλακτική δραστηριότητα: Διάλογος με ένα αιωνόβιο δέντρο (25΄)

Εναλλακτικά, μπορεί να αξιοποιηθεί η αφήγηση του παραμυθιού «Το δέντρο του μικρού μας κόσμου» και τα παιδιά να εντοπίσουν και να παρουσιάσουν το μήνυμά του στην ολομέλεια. Προτείνεται να ζητηθεί από τα παιδιά να χωριστούν σε ζευγάρια δικής τους επιλογής και να γράψει το κάθε ζευγάρι, έναν διάλογο με ένα αιωνόβιο δέντρο. (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 4 / αρχείο word 5ο Φύλλο εργασίας). Υπενθυμίζεται από τον/την εκπαιδευτικό, ο τρόπος συγγραφής διαλόγων (ευθύς λόγος). Στο τέλος, το κάθε ζευγάρι διαβάζει  τους διαλόγους. Ο/η εκπαιδευτικός συντονίζει τη δραστηριότητα, σχολιάζεται το περιεχόμενο της κάθε συνέντευξης και η εμπειρία της όλης διαδικασίας.

5. Η παρουσία του δέντρου στην τέχνη/λαϊκή τέχνη, τη θρησκεία και την αρχαιολατρεία

Εντοπισμός και εξέταση της παρουσίας του δέντρου/δάσους με προβολή εικόνων, μέσα από έργα τέχνης, τη λαϊκή τέχνη (λαϊκά μοτίβα), τη θρησκεία και την αρχαία λατρεία, διαχρονικά και διαπολιτισμικά. Παρουσίαση του μύθου του Ερυσίχθονα και μεταγραφή του.

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

  • Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία των σεβάσμιων δέντρων και την ανάγκη προστασίας τους.

  • Να αναγνωρίσουν κοινά λαϊκά μοτίβα και συμβολισμούς του Δέντρου της Ζωής σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

  • Να αντιληφθούν τη σύγχρονη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον.

  • Να καλλιεργήσουν πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας.

  • Να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες δημιουργικής φαντασίας, έκφρασης και αυτοσχεδιασμού.

  • Να ενισχύσουν την κριτική και δημιουργική σκέψη.

  • Να βελτιώσουν την αναγνωστική κατανόηση.

  • Να εκφράσουν συναισθήματα με δημιουργικό τρόπο και να διασκεδάσουν.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

  • Το δέντρο/δάσος στην Τέχνη, στη λαϊκή τέχνη, στη θρησκεία και ως αρχαιολατρεία (20΄)

Τα παιδιά στην αίθουσα Η/Υ χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες, οι οποίες εργάζονται ταυτόχρονα. Η πρώτη ομάδα καλείται να ανοίξει τον σύνδεσμο https://www.youtube.com/watch?v=SsR1h9kl_YI&t=32s  στον οποίο παρουσιάζονται δέντρα και δάση, μέσα από τους πίνακες σπουδαίων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων, καθώς κι ένα αποθηκευμένο αρχείο στο οποίο προβάλλεται το δέντρο/δάσος στην τέχνη και συγκεκριμένα σε αγγεία, νομίσματα, τοιχογραφίες, δαχτυλίδια-σφραγίδες, εκκλησιαστικά τέμπλα, αρχαίους αιγυπτιακούς πάπυρους, πλακάκια, μωσαϊκά, χαλιά, υφαντά, ξυλόγλυπτα, ταπετσαρίες, οροφές, λιθογραφίες, νυφικές κασέλες και σεντόνια, πίνακες ζωγραφικής και ως άλλα έργα τέχνης, εθνικά και διεθνικά.  (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 5 / αρχείο pdf  Το δάσος στην Τέχνη). Έπειτα, ζητείται από τα παιδιά της ομάδας να επιλέξουν τέσσερα έργα που τα εντυπωσίασαν περισσότερο και να προβούν σε κριτικό στοχασμό, μέσω της αισθητικής τους εμπειρίας. Η δεύτερη ομάδα καλείται να ανοίξει αρχείο με φωτογραφίες εκκλησιών δίπλα σε δέντρα. Ο/η εκπαιδευτικός τονίζει πως στα δάση του Ζαγορίου και της Κόνιτσας, οι άνθρωποι έχουν χτίσει εκκλησίες αφιερωμένες σε αγίους που ονοματίζουν, ευλογούν κι ημερώνουν τον τόπο γύρω τους, ενώ υπάρχουν και δέντρα που φιλοξενούν την καμπάνα. (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 5 / αρχείο pdf Το δέντρο στη θρησκεία). Η τρίτη ομάδα καλείται να ανοίξει ένα αρχείο που αναφέρεται στις νύμφες της αρχαιότητας, ως θεότητες της βλάστησης (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 5 / αρχείο pdfΝύμφες και δάσος). Από την τέταρτη ομάδα ζητείται να ξεφυλλίσει το βιβλίο, με τίτλο «Ελληνικά κεντήματα» και να εστιάσει στις εικόνες κεντημάτων από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, που παρουσιάζονται για τη χρήση και τον στολισμό του σπιτιού και που κοσμούν την ελληνική παραδοσιακή φορεσιά.

Τονίζεται έτσι η σημασία και ο σημαντικός ρόλος του δάσους για τον άνθρωπο και για όλα τα πλάσματα της φύσης, διαχρονικά και διαπολιτισμικά, μέσα από την ανάδειξη κοινών πολιτισμικών στοιχείων (1η ομάδα). Τονίζεται η διαχρονική προσπάθεια του ανθρώπου να διαφυλάξει τα αιωνόβια δέντρα (2η ομάδα). Επισημαίνεται ο σπουδαίος ρόλος των δασών στη ζωή των ανθρώπων κατά την αρχαιότητα και η ανάγκη προστασίας τους (3η ομάδα). Αναδεικνύεται ο σπουδαίος ρόλος του δέντρου και η διαπολιτισμική του αξία στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου και στις τοπικές παραδόσεις, εθνικά και διεθνικά (4η ομάδα).

  • Ο μύθος του Ερυσίχθονα (25΄)

Ο/η εκπαιδευτικός μοιράζει στα παιδιά φύλλο εργασίας, με θέμα τον μύθο του Ερυσίχθονα (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 5 /  αρχείο word 6ο Φύλλο εργασίας). Πρόκειται για τον πρώτο μύθο με οικολογικό μήνυμα, στην ιστορία της ανθρωπότητας, στον οποίο παρουσιάζονται οι ολέθριες συνέπειες της ανθρώπινης αλαζονείας και της απο-ιεροποίησης της φύσης. Τα παιδιά μοιράζονται σε τρεις ομάδες και με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού, μεταγράφουν τον μύθο του Ερυσίχθονα σε ρόλους θεατρικού έργου (Κακάμπουρα, 2000: 215-228). (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 5 / αρχείο word Μεταγραφή μύθου του Ερυσίχθονα).

ΠΡΟΤΑΣΗ: Κατόπιν ψηφοφορίας, επιλέγεται η καλύτερη μεταγραφή και οργανώνεται 45’ δραματοποίηση σε κοντινό πάρκο, με τη βοήθεια εμψυχωτή. Τα παιδιά αυτοσχεδιάζουν σε ομάδες, με μουσική υπόκρουση και βιντεοσκόπηση της δράσης. Η «παράσταση» προβάλλεται στον ιστότοπο και παρουσιάζεται στη σχολική εφημερίδα.

6. Επίσκεψη στο πεδίο (Αισθητικό δάσος)

Βιωματικό πρόγραμμα: «Το λεύκωμα του Υμηττού. Αισθητικό δάσος Καισαριανής». Συνδιαμόρφωση ενός κώδικα συμπεριφοράς στο δάσος. Βόλτα στην κατάφυτη πλαγιά του Υμηττού, περιήγηση σε βοτανικό μονοπάτι. Συλλογή φυτικών οργανισμών. Παρατηρήσεις στο πεδίο (χλωρίδα, πανίδα, ανθρώπινες παρεμβάσεις) και εντυπώσεις.

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

  • Να γνωρίσουν τεχνικές καταγραφής χλωρίδας και βασικές έννοιες (βλάστηση, φρύγανα, πόες κ.ά.).

  • Να αξιολογούν τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στα δάση.

  • Να ευαισθητοποιηθούν στην έννοια της αειφορίας και της ορθολογικής διαχείρισης.

  • Να κατανοούν την πολιτική και κοινωνική ευθύνη για την προστασία των δασών.

  • Να αναπτύξουν δεξιότητες παρατήρησης, έρευνας, μελέτης πεδίου και ομαδικής συνεργασίας.

  • Να εκτιμήσουν την αισθητική και ψυχαγωγική αξία του δάσους.

  • Να εξοικειωθούν με τη φύση και να αναγνωρίσουν την προσαρμογή των φυτών στο περιβάλλον.

  • Να εκφραστούν και να διασκεδάσουν μέσα από βιωματική επαφή με τη φύση.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

  • Περπατώντας στο δάσος

 Σημείωση: Ο εκπαιδευτικός προτείνει στα παιδιά, να φτιάξουν 4 ομάδες της αρεσκείας τους, στην περίπτωση που τους ζητηθεί να εργαστούν ομαδοσυνεργατικά, κατά τη διάρκεια της εξερεύνησης. Μοιράζεται φύλλο εργασίας στις ομάδες, με τίτλο «Το λεύκωμα του Υμηττού. Αισθητικό δάσος Καισαριανής», το οποίο συμπληρώνουν στο τέλος τα παιδιά, ομαδοσυνεργατικά – γι΄αυτό και επιδιώκεται να υπολογίσουμε να αφεθεί ελεύθερος χρόνος μετά την ολοκλήρωση των φάσεων εξερεύνησης – ή μπορεί αυτή η δραστηριότητα να γίνει και σταδιακά, κατά τη διάρκεια της εξερεύνησης. (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 6 /  αρχείο word 7ο Φύλλο εργασίας Το λεύκωμα του Υμηττού. Αισθητικό δάσος Καισαριανής).

Α΄ ΦΑΣΗ:
Καταγραφή θερμοκρασίας και υγρασίας στον χώρο του σχολείου και στο δάσος, για σύγκριση και ανάδειξη του ρόλου των δέντρων στο μικροκλίμα.

Β΄ ΦΑΣΗ:
Εξερεύνηση με γάντια και μεγεθυντικούς φακούς. Παρατήρηση και καταγραφή φυτών, εντόμων, μανιταριών (χωρίς άγγιγμα), ίχνους ζώων και ανθρώπινης παρέμβασης.

Γ΄ ΦΑΣΗ:
Περιήγηση στο βοτανικό μονοπάτι με φωτογράφηση ειδών. Ενημέρωση από πινακίδες για τη σημασία διατήρησης της χλωρίδας.

Δ΄ ΦΑΣΗ:
Συλλογή στοιχείων για τη χρήση του μονοπατιού και των απορριμμάτων. Συζήτηση για την καθαριότητα και την ατομική ευθύνη στο δάσος.

Ε΄ ΦΑΣΗ:
Σιωπηλή παρατήρηση ήχων της φύσης. Συζήτηση για τα συναισθήματα που προκαλούν σε σύγκριση με την ηχορύπανση της πόλης.

ΣΤ΄ ΦΑΣΗ:
Φύτευση λαχανικών και μοίρασμα φυντανιών (π.χ. μαρούλια, ηλίανθοι). Κλείσιμο με συζήτηση σε κύκλο: κάθε παιδί μοιράζεται με μία λέξη τι το εντυπωσίασε περισσότερο. Προτροπή για συμμετοχή σε μελλοντικές δράσεις (υιοθεσία δέντρου, αναδάσωση). Προβλέπεται και χρόνος ελεύθερου παιχνιδιού.

7. Αξιολόγηση και αυτοαξιολόγηση του προγράμματος

Αυτοαξιολόγηση και αξιολόγηση του εκπαιδευτικού προγράμματος κατά την ολοκλήρωσή του από τους μαθητές/τριες.

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

  • Να εκτιμήσουν αν τους άρεσε το πρόγραμμα.
  • Να διακρίνουν αν το πρόγραμμα τους πρόσφερε νέες γνώσεις και αντιλήψεις.
  • Να επισημάνουν τα θετικά και τα αρνητικά του προγράμματος.
  • Να σημειώσουν τις δυσκολίες που συνάντησαν.
  • Να επισημάνουν τις δραστηριότητες που τους άρεσαν περισσότερο ή λιγότερο.
  • Να εκφράσουν  τις εντυπώσεις τους για την ομαδοσυνεργατική μάθηση.
  • Να κρίνουν την επίδοσή τους και το βαθμό κατανόησης του Project.
  • Να εκθέσουν την άποψη των γονιών τους για το πρόγραμμα.

 

  • Αξιολόγηση και αυτοαξιολόγηση του προγράμματος

Η αξιολόγηση προκύπτει από την αναστοχαστική συζήτηση και τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου ολοκλήρωσης του εκπαιδευτικού προγράμματος και αυτού της αυτοαξιολόγησης. Δίνονται οι κατάλληλες επεξηγήσεις  στις ερωτήσεις που περιέχονται και τα παιδιά προβαίνουν στη συμπλήρωσή τους (Δες φάκ. Εκπαιδευτικό υλικό αξιοποίησης υποφάκ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 7 / αρχείο word Ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης και αρχείο word Ερωτηματολόγιο ολοκλήρωσης εκπαιδευτικού προγράμματος).

 

Εκπαιδευτικό υλικό

Λήψη
© Copyright 2024 – Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Πολιτική απορρήτου | Όροι χρήσης | Eπικοινωνία και Υποστήριξη