Παρουσίαση και συζήτηση στην ολομέλεια: «Τι ονομάζουμε αποτύπωμα;» https://docs.google.com/presentation/d/1JgJ4fr12v0dyT_87syO4D51rFypqNeWx/edit?usp=drive_link&ouid=102703527614301620393&rtpof=true&sd=true

Παρατηρώντας το χιόνι, την άμμο, το χώμα μπορούμε να ανακαλύψουμε διάφορα ίχνη/ αποτυπώματα σε αυτά. Συχνά είναι αποτυπώματα κάποιου ζώου που αποκαλύπτουν την ταυτότητά του (ποιο ζώο είναι), αλλά και τη διαδρομή που ακολούθησε ή ακόμη και αν συναντήθηκε με κάποιο άλλο ζώο ή άνθρωπο. Άραγε πού ανήκουν αυτά τα αποτυπώματα/ίχνη; Προσπαθούμε να μαντέψουμε σε ποιον/α ανήκουν αυτά τα αποτυπώματα (Διαφ. 1-6). Όπως είδαμε, και οι άνθρωποι αφήνουν τα δικά τους αποτυπώματα/ίχνη πάνω στη γη. Ποια είναι αυτά; Ανακαλύπτουμε αποτυπώματα παντού: Στα χιόνια, στο χώμα, στην άμμο… (Διαφ. 7). Μάλιστα, αποτυπώματα αφήνουν και οι δραστηριότητές τους! (Διαφ. 8). Υπάρχουν και απολιθωμένα αποτυπώματα/ίχνη ηλικίας εκατομμυρίων ετών σε βράχια. Διαπιστώνουμε ότι τα ίχνη μας μπορούν να διατηρηθούν για πάρα πολλά χρόνια (Διαφ. 9).

Οι μαθητές/τριες περιγράφουν ό,τι βλέπουν και  αναφέρουν τους προβληματισμούς τους. Ενδεικτικά, θα μπορούσε ο/η νηπιαγωγός να χωρίσει την πρώτη  παρουσίαση σε δύο (2) θεματικές ενότητες που αφορούν: α) το αποτύπωμα και β) το οικολογικό αποτύπωμα. Το περιεχόμενο της πρώτης ενότητας, βοηθά και στη δημιουργία ομάδων όπου η κάθε μία θα μελετήσει διαφορετικά αποτυπώματα (τα αποτυπώματα των ζώων  στα χιόνια, στην άμμο, στο χώμα καθώς και τα ανθρώπινα αποτυπώματα και τα αποτυπώματα από τη συνάντηση των ανθρώπων και των ζώων). Δίνεται στους μαθητές/τριες η ευκαιρία να συζητήσουν τις ιδέες τους, να ακούσουν τους άλλους ανθρώπους και να νιώσουν ότι καταθέτοντας την ιδέα τους μπορούν να επηρεάσουν τον/την συνομιλητή/τρια τους, αλλά και να επηρεαστούν τροποποιώντας τη δική τους ιδέα με τις νέες πληροφορίες που έλαβαν. Οι μαθητές/τριες κατά τη διάρκεια της συζήτησης ασκούνται σε δεξιότητες συνεργασίας, όπως περιμένω τη σειρά μου, βρίσκω λύση, ενδιαφέρομαι για τον άλλον άνθρωπο και προσφέρω βοήθεια.

Φύλλο Εργασίας Φ1: Εικαστική δημιουργία αποτυπώματος (ατομική εργασία).

Οι μαθητές/τριες δημιουργούν το αποτύπωμά τους (πατούσα): Με τέμπερες και πινέλα οι μαθητές/τριες μπορούν να βάψουν τις πατούσες τους και έπειτα με ψαλίδι να τις κόψουν περιμετρικά. Επιπλέον, δίνονται εναλλακτικοί τρόποι να εργαστούν οι μαθητές/τριες δημιουργώντας αποτυπώματα σε πλαστελίνη ή σε πηλό ή ακόμα να σχεδιάσουν με μαρκαδόρους το περίγραμμα και να το κόψουν. Εναλλακτικά, μπορούν να μοιραστεί στους μαθητές/τριες το φύλλο εργασίας στο οποίο απεικονίζεται μια πατούσα και να την  κόψουν με ψαλίδι στο περίγραμμα. Έπειτα, να γράψουν με τον τρόπο που θα αποφασίσουν  το όνομά τους μέσα σε αυτήν.

Παρουσίαση και συζήτηση στην ολομέλεια: «Τι είναι το οικολογικό αποτύπωμα;»

Αλλά οι άνθρωποι αφήνουν μόνο τα ίχνη, αποτυπώματα των ποδιών τους; Ή μήπως υπάρχουν κι άλλα ίχνη; Ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνουμε, αφήνουμε ίχνη που λερώνουν τον πλανήτη μας. Κάθε φορά που πετάμε χαρτιά και σκουπίδια στο δρόμο ή στη θάλασσα ή στην αμμουδιά. Κάθε φορά που ξεχνάμε τα φώτα αναμμένα, που αφήνουμε το νερό να τρέχει, όταν βουρτσίζουμε τα δόντια μας, ακόμα κι όταν πετάμε το φαγητό μας στα σκουπίδια. Ανακαλύπτουμε ίχνη από τους καπνούς των εργοστασίων, ίχνη από καυσαέρια αυτοκινήτων, ίχνη από πετρελαιοκηλίδες στη θάλασσα, φωτιές και τόσα άλλα. Όλα αυτά τα ίχνη κάνουν τη Γη μας να είναι λυπημένη, αφού την καταστρέφουν. Είναι τα οικολογικά μας αποτυπώματα, που την κάνουν να αρρωσταίνει και να μοιάζει σαν να έχει πυρετό! (Διαφ. 10-14).  https://docs.google.com/presentation/d/1JgJ4fr12v0dyT_87syO4D51rFypqNeWx/edit?usp=drive_link&ouid=102703527614301620393&rtpof=true&sd=true

Φύλλο εργασίας Φ2: Δημιουργία κολλάζ.

Σε ομάδες εργασίας των τεσσάρων (4) οι μαθητές/τριες συζητούν ποιες από τις ενέργειες που φαίνονται στις εικόνες έχουν μεγάλο και ποιες μικρό οικολογικό αποτύπωμα. Κάθε μέλος της ομάδας επιλέγει και κόβει δύο (2) εικόνες που δείχνουν ενέργειες με μεγάλο οικολογικό αποτύπωμα και τις κολλά μέσα στην πατούσα που έφτιαξε στο Φ1. Έπειτα, συνεργάζονται για να κόψουν την εικόνα  της λυπημένης Γης και να την κολλήσουν σε ένα μεγάλο χαρτόνι κάνσον. Στο τέλος, κολλούν τις εμπλουτισμένες πια πατούσες τους γύρω από την εικόνα της λυπημένης Γης. Συζητούν γιατί νιώθει έτσι η Γη.

Συζήτηση στην ολομέλεια: «Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε το οικολογικό μας αποτύπωμα στο σχολείο μας;». Πώς θα τη βοηθήσουμε; Θα γίνουμε σούπερ ήρωες! Ως προστάτες του πλανήτη μας η αποστολή μας θα είναι να μειώσουμε τα οικολογικά αποτυπώματα. Για να το πετύχουμε αυτό θα πρέπει να ενώσουμε τα χέρια μας σε μια κοινή προσπάθεια. Ας ξεκινήσουμε από το σχολείο μας. Ψάχνουμε να βρούμε οικολογικά αποτυπώματα. Ανακαλύπτουμε αποτυπώματα στα φώτα που είναι αναμμένα άσκοπα, στα πολλά χαρτιά που ξοδεύουμε για να δημιουργήσουμε ένα έργο ζωγραφικής, στο νερό και στο σαπούνι που σπαταλάμε, σε μια βρύση που στάζει, στο χαρτί που σπαταλάμε για να σκουπίσουμε τα χέρια μας κ.ά.

Προτείνεται να οργανώσουν μια μικρή έρευνα/καταγραφή των παραπάνω πληροφοριών, ανά ομάδα των τεσσάρων (4) μαθητών/τριών Ενδεικτικά, θα μπορούσε σε κάθε ομάδα να δοθεί ένα έντυπο με σχετικές εικόνες (ή να σχεδιάσουν οι ίδιοι/ες π.χ. μια λάμπα, ένα χαρτί κ.ο.κ)) και δίπλα σε κάθε εικόνα/ή σχέδιο η κάθε ομάδα να σημειώσει με γραμμές  τη συχνότητα. Με την υποστήριξη του/της νηπιαγωγού η κάθε ομάδα να προχωρήσει σε ερμηνεία και συμπεράσματα.

Φύλλο Εργασίας Φ3: Δημιουργία κολλάζ (ατομική εργασία/ ομαδική εργασία). Έχοντας εντοπίσει οικολογικά αποτυπώματα στο σχολείο μας, δημιουργούμε νέα αποτυπώματα (περίγραμμα της παλάμης αυτή τη φορά) και μέσα τους ζωγραφίζουμε τις ενέργειες που καλούμαστε να κάνουμε για να βελτιώσουμε την κατάσταση. Τέλος, γύρω από την εικόνα της Γης κολλάμε τις δημιουργίες μας, ως μια υπόσχεσή μας ότι θα τη φροντίζουμε, θα την αγαπάμε και θα την προστατεύουμε.

Εναλλακτικά, εργάζονται σε δυάδες και αφού δημιουργήσει ο/η κάθε  μαθητής/τρια το περίγραμμα της παλάμης του/της συζητούν και αποφασίζουν  για τις σχετικές δράσεις που θα ζωγραφίσουν ο/η καθένας/μιά στο αποτύπωμά του/της.

Προβολή βίντεο «Το οικολογικό αποτύπωμα της διατροφής για το Νηπιαγωγείο» και συζήτηση. Προβάλλουμε το εισαγωγικό βίντεο του Κ.Ε.ΠΕ.Α./Κ.Π.Ε. Πεταλούδων Ρόδου https://www.youtube.com/watch?v=5aew7qOBd5k.

Στο συγκεκριμένο βίντεο γίνεται αναφορά στο οικολογικό αποτύπωμα, ως εργαλείο μέτρησης. Οι ενέργειες που επιβαρύνουν τον πλανήτη Γη αφορούν το ταξίδι της τροφής με τη χρήση μέσων μεταφοράς, την έκταση γης που χρησιμοποιείται για την παραγωγή της τροφής και την ενέργεια για την παρασκευή και την επεξεργασία της τροφής. Στο τέλος της προβολής του βίντεο ακολουθεί συζήτηση με αφορμή το σχετικό θέμα που παρακολούθησαν οι μαθητές/τριες. Η συζήτηση μπορεί να γίνει στο πλαίσιο της ολομέλειας.

Στη συνέχεια, προτείνεται οι μαθητές/τριες να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα που βίωσαν κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης του βίντεο, αλλά και κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην ολομέλεια της τάξης μέσα από τη ζωγραφική. Ζωγραφίζουν σε φυλλάδια που στη συνέχεια θα κολλήσουν σε ένα μεγάλο χαρτόνι. Ο κάθε μαθητής/τρια αφηγείται την ιστορία της ζωγραφιάς του/της.

Παρουσίαση «Από το αγρόκτημα (ή την κτηνοτροφική μονάδα) στο ποτήρι μας: Το γάλα».

https://docs.google.com/presentation/d/1Z4r8IAr9NiCqHojxqWDxXowqcd8Cippu/edit?usp=drive_link&ouid=102703527614301620393&rtpof=true&sd=true. Το γάλα αποτελεί μία από τις βασικές τροφές των μικρών παιδιών. Ας μάθουμε, λοιπόν, κάποια πράγματα για τον τρόπο παραγωγής και συσκευασίας του. Προβληματισμός: Αφήνω το ίδιο αποτύπωμα όταν πίνω ένα ποτήρι γάλα από ντόπιο παραγωγό και ένα ποτήρι γάλα που ταξίδεψε από άλλο μέρος; Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τους προβληματισμούς που τίθενται στην παρουσίαση.

Προτείνεται ο χωρισμός των μαθητών/τριών  σε μικρές ομάδες, ενώ χρειάζεται να δοθεί χρόνος προκειμένου να εκφράσουν οι μαθητές/τριες τους  προβληματισμούς τους.

Προβολή βίντεο «Μια μπανάνα ταξιδεύει…» και συζήτηση. Η μπανάνα με τις πολλές δυνατότητες χρήσης τόσο στη μαγειρική, όσο και στη ζαχαροπλαστική, αλλά και για τη θρεπτική της αξία, θεωρείται ως ένα από τα πιο υγιεινά φρούτα στον κόσμο με πλήθος ευεργετικών συστατικών για τον ανθρώπινο οργανισμό. Μάλιστα αποτελεί ένα από τα αγαπημένα φρούτα πολλών παιδιών και όχι μόνο. Γίνεται η προβολή του βίντεο του Κ.Ε.ΠΕ.Α. – Κ.Π.Ε. Πεταλούδων https://www.youtube.com/watch?v=LOPVj8PRejc  και  ακολουθεί συζήτηση στην ολομέλεια  για ό,τι παρακολούθησαν οι μαθητές/τριες.

Φύλλο Εργασίας Φ4: «Από τις φυτείες… στο τραπέζι μας» (παιχνίδι αλληλουχίας εικόνων με κάρτες). Καθόμαστε σε κύκλο και δείχνουμε στους μαθητές/τριες μια μπανάνα. Τους ρωτάμε αν ξέρουν τι είναι και από πού προέρχεται, αν είναι υγιεινό να τρώμε μπανάνες, αν είναι καλύτερο να τις τρώμε φρέσκες (ωμές), αποξηραμένες σε συσκευασία, χυμό ή βρασμένες σε μια τεράστια ποικιλία συνταγών και εισάγουμε το θέμα του περιβάλλοντος:

• Ποιο είναι το οικολογικό αποτύπωμα της;
• Πόσο μεγάλο είναι ανάλογα με την προέλευση της;
• Γιατί συμβαίνει αυτό;
• Για το περιβάλλον τι είναι καλύτερο;

Μέσα από ένα παιχνίδι αλληλουχίας εικόνων θα ιχνηλατήσουμε το ταξίδι της μπανάνας. Χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες (όσες είναι και οι φωτογραφίες ) και δίνουμε σε κάθε ομάδα από μία φωτογραφία. Ζητάμε να την δουν προσεκτικά και να καταλάβουν τι μας δείχνει (ερμηνεία εικόνας). Στη συνέχεια προσπαθούμε να συνθέσουμε όλοι μαζί με τη βοήθεια των εικόνων το ταξίδι της μπανάνας ως το τραπέζι μας.

Εναλλακτικά, μπορούμε να δώσουμε το φύλλο εργασίας Φ4, στο οποίο ζητείται να αριθμήσουν τις εικόνες από το 1 έως το 10 και να τις κολλήσουν σε ένα χαρτόνι, σύμφωνα με τη σειρά αρίθμησης, ώστε να ανασυνθέσουν και στη συνέχεια να αναδιηγηθούν το ταξίδι της μπανάνας «από τις φυτείες… στο τραπέζι μας».

Στη συνέχεια ρωτάμε τους μαθητές/τριες:

• Ποια εικόνα νομίζεις ότι αντιστοιχεί σε ρύπανση;
• Ποια λύση μπορείς να βρεις για το πρόβλημα που δημιουργείται;
• Άραγε μπορούμε να βρούμε μπανάνες που να μην κάνουν τόσο μακρινό ταξίδι; • Γνωρίζεις ότι η χώρα μας έχει τις δικές της μπανάνες;

Παιχνίδι διαλογής συσκευασιών ανάλογα με το οικολογικό τους αποτύπωμα. Υλικά:

– Συσκευασίες διατροφικών προϊόντων ελληνικών, εισαγόμενων, διαφόρων διατροφικών τύπων (π.χ. πρωινό, σνακ, λαχανικών και λοιπών)

– Τετράδια και στυλό για τις ομάδες των μαθητών/τριών

– Άδειες χάρτινες κούτες [τέσσερις (4) ανά τμήμα]

Ο/Η εκπαιδευτικός χωρίζει την τάξη σε 2 τυχαίες ομάδες. Κάθε μαθητής/τρια έχει φροντίσει να φέρει πέντε (5) διαφορετικές συσκευασίες διατροφικών προϊόντων από το σπίτι του. Κάθε ομάδα συγκεντρώνει τις συσκευασίες της και ξεκινά την διαλογή των συσκευασιών ανάλογα με το οικολογικό τους αποτύπωμα. Λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω στοιχεία:

• Προέλευση προϊόντος (Ρόδος, Ελλάδα, Εξωτερικό). Εδώ η ανάγνωση της χώρας προέλευσης γίνεται με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού.
• Επεξεργασία προϊόντος: μηδενική (π.χ. φρέσκα χόρτα), βασική (π.χ. όσπρια), μέγιστη (π.χ. μπισκότα, κέικ, κλπ.).
• Είδος συσκευασίας (χάρτινη, πλαστική, γυάλινη).
• Εποχικότητα προϊόντων.

Οι συσκευασίες που φέρουν το μικρότερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα είναι αυτές που πληρούν όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά στον ελάχιστο δυνατό επιβαρυντικό βαθμό, και αυτές συλλέγονται σε μία κούτα όλες μαζί (κούτα Α), ενώ εκείνες που έχουν το μεγαλύτερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα μπαίνουν στην δεύτερη κούτα της ομάδας (κούτα Β).

Μικρές συμβουλές: 1) Προτείνετε στους μαθητές/τριες να δώσουν όνομα στην ομάδα τους, 2) Για να υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον μπορείτε να θέσετε χρονικά όρια, π.χ. 15 λεπτά με χρονόμετρο για την ολοκλήρωση της διαλογής, 3) Παροτρύνετε τους μαθητές/τριες να θέσουν ρόλους στην ομάδα τους (άλλος στην ανάγνωση των συσκευασιών, άλλος στην καταμέτρηση, στην διαλογή κ.ά.) Αποτέλεσμα: Με το πέρας της άσκησης κάθε ομάδα καταμετρά τις συσκευασίες της κούτας Α και Β. Ακολουθεί συζήτηση για το οικολογικό αποτύπωμα διατροφής κάθε ομάδας και σύγκριση των κουτιών των ομάδων.

«Στο supermarket ή στο μαγαζάκι της τάξης»: Εξοπλίζουμε το μαγαζάκι της τάξης με τις συσκευασίες προϊόντων. Λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω στοιχεία, τα παιδιά πραγματοποιούν τις αγορές τους από το μαγαζάκι για να προετοιμάσουν ένα γεύμα για τον/την καλύτερό/ή τους φίλο/η, επιλέγοντας προϊόντα με το μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα:

• Προέλευση προϊόντος (Ρόδος, Ελλάδα, Εξωτερικό). Εδώ η ανάγνωση της χώρας προέλευσης γίνεται με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού.
• Επεξεργασία προϊόντος: μηδενική (π.χ. φρέσκα χόρτα), βασική (π.χ. όσπρια), μέγιστη (π.χ. μπισκότα, κέικ, κλπ.).
• Είδος συσκευασίας (χάρτινη, πλαστική, γυάλινη).
• Εποχικότητα προϊόντων.
• Ημερομηνία λήξης προϊόντων.

Προβολή βίντεο του Κ.Ε.ΠΕ.Α. – Κ.Π.Ε. Πεταλούδων με τίτλο «Βάλε τέλος στη σπατάλη τροφίμων»

https://www.youtube.com/watch?v=PCQPs2rSS98 και συζήτηση. Επικεντρωνόμαστε στις προτεινόμενες λύσεις. Αποφασίζουμε στο εξής:

• Να μην πετάμε στα σκουπίδια τρόφιμα που περίσσεψαν ή δεν μας αρέσουν και δεν θέλουμε να τα φάμε (από το δεκατιανό γεύμα στο πρωινό τμήμα, αλλά και από το μεσημεριανό μας στο ολοήμερο πρόγραμμα). Να το φυλάμε στο ταπεράκι μας, για να φάμε το υπόλοιπο κάποια στιγμή στο σπίτι ή να το δώσουμε σε κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας.
• Να δημιουργούμε λίστα με τα ψώνια από το supermarket, αφού ελέγξουμε τι υπάρχει ήδη από αυτά στο σπίτι μας.
• Να εντοπίζουμε την ημερομηνία λήξης στις συσκευασίες των προϊόντων. Έτσι, θα ξέρουμε αν πρέπει να αγοράσουμε ένα προϊόν που λήγει σε λίγες μέρες. Προλαβαίνουμε να το καταναλώσουμε ή θα το πετάξουμε στα σκουπίδια;

Οι μαθητές/τριες εργάζονται συνεργατικά σε μικρές ομάδες για να ετοιμάσουν με τη βοήθεια του/της νηπιαγωγού στο κέντρο μάθησης του υπολογιστή ενημερωτικό έντυπο για τους γονείς με οδηγίες για την αποφυγή της σπατάλης τροφίμων στην οικογένειά μας. Ο/Η νηπιαγωγός τα εκτυπώνει και οι μαθητές/τριες διανέμουν το έντυπο στους γονείς τους.

Προβολή βίντεο του Κ.Ε.ΠΕ.Α. – Κ.Π.Ε. Πεταλούδων με τίτλο «Κανόνες υγιεινής και συντήρησης τροφίμων», https://www.youtube.com/watch?v=gdiWSNcqWxs και συζήτηση. Συζητάμε στην ολομέλεια για αυτά που παρακολουθήσαμε στο βίντεο. Σε αυτό η Νούλα, η εξυπνούλα, μας συμβουλεύει για τη σωστή αποθήκευση των τροφίμων, ενώ ένα ψυγείο μας αποκαλύπτει τα μυστικά του για τις διαφορετικές θερμοκρασίες στα ράφια του και παρέχει συμβουλές για το είδος των τροφίμων που τοποθετούμε σε αυτά, ώστε να διατηρείται η ασφάλεια και η υγιεινή τους. Έτσι, θα αποφύγουμε τη σπατάλη τροφίμων λόγω κακής συντήρησης.

Παιχνίδι ρόλων για τους «Κανόνες υγιεινής και συντήρησης τροφίμων». Οι μαθητές/τριες φαντάζονται ότι σήμερα έκαναν με τους γονείς τα ψώνια της εβδομάδας και μόλις γύρισαν στο σπίτι και θα πρέπει να τα τοποθετήσουν στον κατάλληλο χώρο στην κουζίνα. Για το παιχνίδι αξιοποιούνται οι εξής περιοχές μάθησης της τάξης: Το «μαγαζάκι», που είναι εξοπλισμένο με πλαστικά φρούτα και λαχανικά, αλλά και με συσκευασίες τροφίμων και το «κουκλόσπιτο», που περιλαμβάνει την κουζίνα με ντουλάπια ή/και ράφια και ένα ψυγείο.

Φύλλο Εργασίας Φ5: «Κανόνες υγιεινής και συντήρησης τροφίμων». Στο Φ5 οι μαθητές/τριες κόβουν και κολλούν εικόνες τροφίμων με σκοπό να τοποθετήσουν τα τρόφιμα στα σωστά ράφια του ψυγείου.