Το πρόγραμμα εξερευνά τη σημασία της λίμνης της Καστοριάς ως οικοσύστημα πλούσιο σε βιοποικιλότητα και τη συμβολή της στη διατήρηση ειδών χλωρίδας και πανίδας. Οι μαθητές/τριες ερευνούν, παρατηρούν και αναλύουν πώς φυσικοί και ανθρώπινοι παράγοντες επηρεάζουν τη λίμνη και πώς μπορούν να συμβάλουν στη διατήρηση της οικολογικής της ισορροπίας.
Το πρόγραμμα εναρμονίζεται με τους στόχους του Α) τρέχοντος (Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Γεωλογίας- Γεωγραφίας (ΦΕΚ 304/Β΄/13-03-2003) και του Νέου Προγράμματος Σπουδών για τη Γεωλογια-Γεωγραφία (ΦΕΚ_ 1859_24-03-2023 ), καθώς: α) Ενισχύει την κατανόηση των φυσικών συστημάτων (υδρολογικός κύκλος, λίμνες, υγρότοποι). β) Καλλιεργεί τη γεωγραφική σκέψη και διερεύνηση, μέσα από την επιτόπια παρατήρηση, χαρτογράφηση και χρήση ψηφιακών εργαλείων. γ) Ενθαρρύνει την ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης, μέσα από την ανάλυση της σχέσης ανθρώπου-περιβάλλοντος. δ) Εντάσσεται στον άξονα «Περιβάλλον και Βιώσιμη Ανάπτυξη», προάγοντας τη διαθεματική προσέγγιση με τη Βιολογία και την Κοινωνική Αγωγή. Β) Προγράμματος Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (ΦΕΚ 6048/Β΄/1-11-2024)
Οι μαθητές / τριες αναμένεται να :
αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά της λίμνης της Καστοριάς ως οικοσύστημα και τη σημασία της για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας,
επισημαίνουν τους παράγοντες που απειλούν τη λίμνη (ρύπανση, ανθρώπινες παρεμβάσεις, κλιματική αλλαγή) και να προτείνουν λύσεις,
αναπτύσσουν δεξιότητες παρατήρησης, καταγραφής και παρουσίασης γεωγραφικών και περιβαλλοντικών δεδομένων,
συνεργάζονται ομαδικά και να αναλαμβάνουν ρόλους σε εκπαιδευτικές δράσεις και ερευνητικές εργασίες,
ευαισθητοποιηθούν και να συμμετάσχουν ενεργά σε δράσεις προστασίας του τοπικού περιβάλλοντος.
Οι μαθητές/τριες καλούνται να συζητήσουν σε ομάδες: α) Τι γνωρίζουν για τη λίμνη της Καστοριάς (φυσικά χαρακτηριστικά, θέση, χρήση κ.ά.). β) Τι σημαίνει ο όρος «βιοποικιλότητα» και γιατί είναι σημαντική. γ) Ποιες απειλές αντιμετωπίζει η λίμνη και το οικοσύστημά της. Με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού τίθενται τα εξής βασικά ερωτήματα: α) Ποια είδη ζώων και φυτών ζουν στη λίμνη; β) Πώς επηρεάζει ο άνθρωπος το οικοσύστημα της λίμνης; γ) Τι σημαίνει βιώσιμη ανάπτυξη για μια λίμνη; δ) Ποια είναι τα οφέλη από τη διατήρηση της βιοποικιλότητας; ε) Πώς μπορεί η τοπική κοινωνία να συμβάλει στη διατήρηση της λίμνης; Εργαλεία διερεύνησης: α) Συζήτηση στην τάξη β) Προβολή φωτογραφιών/βίντεο από το οικοσύστημα της λίμνης γ) Αναζήτηση πληροφοριών σε ιστοσελίδες και άρθρα (χρήση ΤΠΕ) δ) Ερωτηματολόγιο προς κατοίκους/φορείς
Ο/Η εκπαιδευτικός προχωρά σε: α) Επικοινωνία με το Κ.Ε.ΠΕ.Α Καστοριάς για ξενάγηση ή πληροφορίες β) Σχεδιασμό φύλλου εργασίας για την επίσκεψη στο πεδίο γ) Καθορισμό ρόλων για τις ομάδες εργασίας (παρατηρητές, φωτογράφοι, καταγραφείς, εισηγητές κ.λπ.). Ενδεικτικά βήματα ενεργειών: α) Οργάνωση της τάξης σε ομάδες και κατανομή ρόλων β) Παρουσίαση του στόχου του προγράμματος στους/στις μαθητές/τριες γ) Συγκέντρωση υλικού: χάρτες, είδη χλωρίδας/πανίδας της λίμνης, πληροφορίες για τη ρύπανση και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας δ) Προετοιμασία για την επίσκεψη: οδηγίες, κανόνες συμπεριφοράς, διανομή φύλλων εργασίας
Δράσεις στο πεδίο: α) Παρατήρηση του τοπίου και καταγραφή στοιχείων (φυσικά χαρακτηριστικά, ανθρώπινες παρεμβάσεις, παρουσία ειδών χλωρίδας και πανίδας). β) Συμπλήρωση φύλλου εργασίας ανά ομάδα με ερωτήσεις παρατήρησης και συνέντευξης. γ) Συλλογή φωτογραφικού υλικού ή σχεδίων. δ) Ενδεχόμενη συνομιλία με εκπρόσωπο φορέα (δήμος, περιβαλλοντική οργάνωση).Μετά την επίσκεψη: α) Οι ομάδες επεξεργάζονται το υλικό τους στην τάξη. β) Δημιουργούν παρουσίαση ή αφίσα για τα ευρήματα και τις προτάσεις τους. γ) Παρουσιάζουν τα αποτελέσματα στην τάξη ή σε εκδήλωση στο σχολείο. Η υλοποίηση αποσκοπεί στη σύνδεση θεωρητικής γνώσης με βιωματική εμπειρία, στην ανάπτυξη συνεργατικών δεξιοτήτων και οικολογικής συνείδησης.
Κοινή δράση με τοπικό σύλλογο ή περιβαλλοντική ομάδα, όπως δενδροφύτευση ή καθαρισμός περιοχής της λίμνης, με παρουσία τοπικών μέσων ενημέρωσης (εάν κρίνεται σκόπιμο).
Να κοινοποιηθούν τα αποτελέσματα και οι εμπειρίες του προγράμματος στη σχολική κοινότητα και στην τοπική κοινωνία. Ενδεικτικές δράσεις διάχυσης: α) Παρουσίαση των εργασιών (αφίσες, φωτογραφικό υλικό, χάρτες, παρουσιάσεις PowerPoint) σε σχολική εκδήλωση. β) Έκθεση εργασιών στον χώρο του σχολείου (π.χ. διάδρομοι, βιβλιοθήκη, αίθουσα εκδηλώσεων). γ) Δημοσίευση στην ιστοσελίδα του σχολείου, με συνοδευτικό φωτογραφικό υλικό και σύντομο κείμενο από τους/τις μαθητές/τριες. δ) Αποστολή ενημερωτικού email ή επιστολής στους εμπλεκόμενους φορείς (Κ.Ε.ΠΕ.Α. Καστοριάς, Δήμο Καστοριάς, τοπικούς συλλόγους), με αναφορά στη δράση και στα συμπεράσματα που εξήχθησαν. ε) Δημοσίευση άρθρου στον τοπικό τύπο ή σε ηλεκτρονική εφημερίδα της περιοχής (κατόπιν έγκρισης της Διεύθυνσης του σχολείου). στ) Δημιουργία ψηφιακής αφίσας ή infographic από τις ομάδες, που θα αναρτηθεί στο σχολικό ιστολόγιο ή αποσταλεί σε οικογένειες και τοπική κοινότητα. ζ) Βίντεο ή slideshow με στιγμιότυπα από την υλοποίηση και μαρτυρίες μαθητών/τριών (με την κατάλληλη γονική συναίνεση).
Ο αναστοχασμός αποτελεί το τελικό και ουσιώδες στάδιο του προγράμματος, όπου μαθητές, μαθήτριες και εκπαιδευτικοί επανεξετάζουν την εμπειρία τους, αξιολογούν τη διαδικασία και εντοπίζουν τι αποκόμισαν αλλά και πώς μπορούν να εξελιχθούν περαιτέρω οι γνώσεις και οι στάσεις τους. Αναστοχασμός των μαθητών/τριών: 1. Ατομικά ή ομαδικά ερωτηματολόγια, με ερωτήσεις όπως: α) Τι νέο έμαθα για τη λίμνη και τη βιοποικιλότητα; β) Ποια δραστηριότητα μου φάνηκε πιο ενδιαφέρουσα και γιατί; γ) Τι δυσκολίες αντιμετωπίσαμε και πώς τις ξεπεράσαμε; δ) Πώς μπορώ εγώ προσωπικά να συμβάλω στην προστασία της λίμνης; 2. Ημερολόγιο ή κάρτα εντυπώσεων (μία φράση ή εικόνα που αποτυπώνει την εμπειρία τους). 3. Συζήτηση στην τάξη, με στόχο την ανταλλαγή απόψεων και συναισθημάτων. Αναστοχασμός του/της εκπαιδευτικού: 1. Τήρηση παιδαγωγικών σημειώσεων για την πορεία της υλοποίησης, τα δυνατά σημεία και τις δυσκολίες. Αυτοαξιολόγηση: α) Ποιες δραστηριότητες ανταποκρίθηκαν καλύτερα στους στόχους; β) Ποιες μεθοδολογικές προσεγγίσεις λειτούργησαν αποτελεσματικά; γ) Ποιες αλλαγές ή βελτιώσεις θα πρότεινα σε μελλοντική επανάληψη του προγράμματος; Προτάσεις για μελλοντική δράση: α) Επέκταση του προγράμματος σε συνεργασία με άλλα σχολεία της περιοχής. β) Σύνδεση με άλλα θέματα (π.χ. κλιματική αλλαγή, οικοτουρισμός, πολιτιστική κληρονομιά της λίμνης). γ) Δημιουργία ετήσιας σχολικής εκστρατείας για την προστασία της λίμνης
